آداب و رسوم نوروز در گیلان

آداب و رسوم نوروز در گیلان

آمدن سبک‌پا یا خوش‌قدم در هنگام تحویل سال نو و یا صبح نوروز در اغلب نقاط گیلان مرسوم است.
خوش‌قدم را از قبل انتخاب می‌کنند.
او صبح نوروز با قرآن، آینه، آب و شاخه‌های گل و شکوفه و شمشاد اولین کسی است که پس از تحویل سال به خانه می‌آید.
شاخه‌های شمشاد را به چفت در خانه و اتاق می‌آویزد.
گل و شکوفه را در طاقچه اتاق می‌گذارد.
مقداری آب در پاشنه در می‌ریزد و قرآن، آب و آینه را روی سفره هفت سین قرار می‌دهد.
مبارک‌باد می‌گوید.
سکه‌ای برای شگون به صاحب‌خانه می‌دهد و عیدی و شیرینی می‌گیرد.
خوش‌قدم به علت آن‌که تمام خانه را قدم می‌زند و خیر و برکت گام‌هایش را به همه جا خانه می‌رساند، خانه پازن نیز نامیده می‌شود.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

(برو بالا ↑)

آداب نوروز در روستاهای گیلان

یکی از اماکن دیدنی‌ که در ایام نوروز، می‌توان در آن آداب و رسوم محلی مخصوص به نوروز را دنبال کرد، موزه میراث روستایی گیلان است.
موزه میراث روستایی گیلان جشنواره نوروزی را برگزار می‌کند که در آن موسیقی، بازی‌های محلی، محصولات، سوغات، انواع غذاهای محلی و مسابقات فرهنگی عرضه ارائه می‌شود.
در این جشنواره که از 28 اسفند آغاز شده، آیین‌های ویژه نوروز استان گیلان از جمله نمایش‌های “عروس گوله‌ی” و “نوروز خوانی” اجرا می‌شود.

همچنین بازدیدکنندگان می‌توانند هنگام بازدید از این مکان، با لباس‌های محلی مخصوص گیلان گردش کنند و لحظاتی را با حال و هوای محلی روستایی این استان بگذرانند.
این موزه در جهت احیای صنایع دستی که به عنوان یکی از وجوه فرهنگ بومی، نقش چشم گیری در بازسازی بخشی از فرهنگ رو به فراموشی گیلان دارد، صنایع و هنرهایی همچون سفالگری، گمج سازی، رشتی دوزی، حصیربافی، گلیم بافی، نمدمالی، چادرشب بافی و غیره که آفریده ذوق و قریحه هنرمند گیلانی است که در محل موزه به نمایش درآورده است.
بازدید کنندگان می‌توانند در محوطه خانه‌های روستایی و غرفه‌های بازارچه سنتی که برای عرضه این محصولات به بازدید کنندگان احداث شده است با شیوه‌های خلق این آثار هم آشنا شوند.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

آداب و رسوم ایرانیان در عید نوروز

(برو بالا ↑)

گل گل چهارشنبه

مراسم عید نوروز با برگزارى جشن چهارشنبه‌سورى آغاز مى‌شود.
این جشن نه تنها در گیلان بلکه که در همه جاى ایران برجسته‌ترین و پرشورترین آیین در مجموعهٔ رسم‌هاى مربوط به پیش درآمد نوروز است.
و مهم‌ترین عنصر آن، افروختن آتش و بازى است.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

این جشن در غروب آخرین سه‌شنبه سال و در شب چهارشنبه انجام می‌شود.
مراسم چهارشنبه سوری در نواحی مختلف گیلان با تفاوتی اندک اما شبیه به هم اجرا می‌شود.
گاه شلیک تیر و ترکاندن ترقه نیز در برنامه جای دارد.
گاه نیز به نیت برکت، یکی از اهالی با تبر به سمت درختی که بار نمی‌دهد می‌رود، اما با ضمانت دیگران برای بار آوردن درخت در سال بعد، شخص تبر به دست از قصد خود منصرف می‌شود.
به این منظور خار، بوته، گون و کاه جمع‌آوری می‌شد و با درست کردن پشته‌هایی که معمولاً رو به سمت قبله می‌نهادند و سپس آتش زدن آن‌ها، از روی آتش می‌پریدند.
و هنگام پریدن با خوشحالی می‌خواندند:

گل گل چهارشنبه به حق پنج‌شنبه

زردی بشه، سرخی بایه نکبت بشه، دولت بایه

چهارشنبه سوری در شاهنامه

یعنی: ای شعله آتش چهارشنبه، به حق پنج‌شنبه، زردی و ضعف و بیماری رخت بر بندد و نوبت سرخی و نشاط و خرمی فرا رسد.
دوره نکبت و ناکامی به سر آید و دولت و اقبال روی نماید.

این سنت که از روزگار زرتشت و حتی جلوتر بر جای مانده، در دوران اسلامی با اعتقادات مردم در هم آمیخته و رنگ و بویی دینی گرفته است.
دود کردن اسپند هم از این رسوم است که سعی می‌شد از سادات خریداری شود و به هنگام دود کردن آن زمزمه می‌کردند:
آداب و رسوم نوروز در گیلان

عاطتیل کن، باطیل کن تی مرده ماره بیرون کن

اسفند دوکن چاووس بایه مردمار به هوش بایه

یعنی: عاطل و باطلش کن و چشم زخم را از وجودها دور ساز.
مادر شوهرت را بیرون کن.
اسپند دود کن تا چاووش بیاید. تا مادر شوهرت به هوش بیاید.

علاوه بر این به نیت این که دختران به زودی به خانه شوی بروند، دختران دم بخت را چند ساعتی از خانه بیرون و خانه تکانی می‌کردند.
شکستن کاسه و کوزه و ظروف کهنه به علامت دور ساختن نفرت و رفع قضا و بلا، از دیگر آداب و رسوم نوروز در گیلان به شمار می‌رفت.

فالگوش ایستادن

فالگوش ایستادن نیز از دیگر برنامه‌های چهارشنبه سوری است.
برای این کار، در گذرگاه‌ها می‌ایستادند و با شنیدن پنهانی نخستین کلمات عابرین، مفهوم آن را حمل بر توفیق یا ناکامی خود در سال آتی می‌شمردند.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

قاشق زنی

از دیگر رسوم اجرایی این شب قاشق زنی بود که معمولاً جوانان و بیشتر دختران به در خانه همسایه‌ها می‌رفتند و با پنهان کردن روی خود و بدون دادن آشنایی، خواستار هدیه می‌شدند.
نقل و نبات و تنقلات از عمده‌ترین چیزهایی بود که در کاسه قاشق زنان جای می گرفت.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

شال اندازی

در مناطق روستایی کوهستانی از رسوم شایع چهارشنبه سوری شال اندازی بود و گاه حالت نوعی خواستگاری از دختر صاحب خانه را داشت.
معمولاً به گوشه شال اینان مقداری شیرینی و آجیل به عنوان هدیه صاحب خانه بسته می‌شد و شال اندازان بدون مشخص کرن هویت خویش به خانه فرد دیگری می‌رفتند.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

مناطق بکر شمال

(برو بالا ↑)

لباس عید

در گذشته در سرزمین گیل و دیلم، با فرا رسیدن عید نوروز معمولاً مردم لباس‌های نو تهیه می‌کردند و هنگام تحویل سال نو، لباس نو می‌پوشیدند.
زنان ثروتمند، بزاز مورد نظر خود را خبر می‌کردند.
بزاز انواع پارچه‌ها را در چند بقچه می‌بست و به خانه آنان می‌رفت تا زنان پول‌داران و بزرگان شهر، هر چه را که می‌خواهند انتخاب کنند.
ولی پدران، فرزندان خود را به بازار می‌بردند و لباس دوخته و چاروق (کفش دوخته شده) برای آنان می‌خریدند.
آن‎‌ها سعی می‌کردند (تازه رخت دکونن) یعنی لباس نو بپوشند.
خانه را می روبیدند و باصطلاح خانه تکانی می‌کردند.
دیدنی‌ترین لحظات خطه همیشه سرسبز گیلان، زنان در حال خانه تکانی می‌باشد.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

(برو بالا ↑)

کاشتن سبزه نوروز در گیلان

ماه اسفند، ماه کاشتن غله‌هاست.
در استان سرسبز گیلان همانند سایر استان‌های کشور، کاشتن سبزه صورتی نمادین دارد.
امروزه در تمامی خانه‌ها رسم است که ده یا پانزده روز مانده به نوروز، در ظرف‌های کوچک و بزرگ و کاسه‌ها و بشقاب و کوزه‌ها، ابتدا گندم یا عدس و تخم شاهی و غیره را در ظرفی خیس می‌کنند.
پس از آنکه این دانه‌ها جوانه زد، آن را در ظرف جداگانه‌ای می‌ریزند و روی آن را با پارچه‌های نازکی می‌پوشانند.

آن‌ها اعتقاد دارند که اگر چشم ناپاکی بر آن افتد، سبزه رشد نمی‌کند و سبز نمی‌شود.
سبزه هنگام تحویل سال نو به خوبی رشد کرده و به سفره‌ هفت سین زیبایی و طراوت خاصی می‌بخشد.
مردمان سرزمین گیل و دیلم همانند سایر هموطنان کشورمان سبزه را تا آخرین روزهای تعطیلات نوروز (یعنی سیزده بدر) نگه می‌دارند و بعد، آن را به آب روان رودخانه می‌سپارند.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

چه کشورهایی نوروز را جشن می گیرند

(برو بالا ↑)

شیرینی‌پزان نوروز در گیلان

10 الی 15 روز مانده به سال نو، اهالی ساکنین مناطق کوهستانی گیلان، شروع به پختن شیرینی‌های رنگی می‌کنند.
ابتدا آرد را تفت می‌دهند و روغن به آرد اضافه می‌کنند و سپس شیره را هم به آن اضافه کرده و سپس با رنگ بر روی شیرینی (حلوا) می‌کوبند.
شیرینی (حلوا) را به صورت دایره‌های کوچک درست می‌کنند و شکر، گردو و دارچین را نیز در آن می‌ریزند.
در این مرحله دایره کوچک دیگری از حلوا را بر روی این مواد می‌گذارند و آن را می‌کوبند.
سپس حلوا را به چهار قسمت تقسیم می‌کنند.
در منطقه ضیابر حلوا شکری درست می‌کنند و آن را به صورت بقچه تا می‌کنند.
اما در مناطق تالش، به جای شکر، از عسل استفاده می‌کنند.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

(برو بالا ↑)

نوروزخوانی نوروز در گیلان

نوروزخوانی از مراسم آخر هر سال در گیلان است.
نوروزخوانی که هم‌اکنون نیز کم و بیش رواج دارد، در گیلان نماد ورود بهار و خیر و برکت است.
برای این کار گروهی نوروزخوان در کوچه و خیابان به راه می‌افتند و اشعاری می‌خوانند.
از معروف‌ترین این اشعار می‌توان به دوازه امام و عروس گوله اشاره داشت.
اغلب نوروزخوانان نخست دوازده امام را می‌خوانند و وقتی به قسمت ترجیع بند می‌رسند، آن را دو نفری تکرار می‌کنند و بعد نوروز و نوسال می‌خوانند.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

دوازده امام

همی خوانم امام اولین را شه کشور امیرالمؤمنین را
وصی و جانشین یعنی علی را
به یاسین والف لام و به فیروز دهید مژده که آمد عید نوروز
امام دومین هم دسته گل شفاعت می‌کند او بر سر پل
حسن بابش سوار است او به دلدل
به یاسین و الف لام و به فیروز دهید مژده که آمد عید نوروز

این شعر در مدح دوازده امام ادامه می‌یابد.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

(برو بالا ↑)

عروس گوله

از شب چهارشنبه سوری به بعد، در رشت و حومه‌های شهر، شخصی را که عروس کوله می‌گفتند، لباس‌های قشنگ محلی (که دارای زینت‌های فراوانی بوده) می‌پوشاندند.
و با عده‌ای از کودکان همراهش به رقص و پایکوبی و دست‌فشانی می‌پرداختند.
شادی کرده و می‌گفتند:
عروس کوله باوردیم جان دله باوردیم.
یعنی عروس قشنگ و خوب و زیبا آوردیم.
عروسی که محبوب و مطلوب دل‌هاست.

عروس کوله از کارهای نمایشی بسیار جالب و دوست‌داشتنی محلی در آداب و رسوم نوروز در گیلان است که نمایشگران آن عبارتند از: عروس، پیربابو، غول، دیاره زن.
این گروه به منازل مختلف رفته، به ایفای نقش خود می‌پرداختند.
در ازای تهنیت‌گویی خویش و آرزوی سالی پربرکت و پریمن برای صاحب‌خانه، از او هدایایی دریافت می‌کردند.
گاه نقش یک شخصیت دیگر به اسم کاس خانم نیز به این جمع اضافه می‌شد.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

آداب و رسوم نوروز در مازندران

(برو بالا ↑)

سفره نوروزی

سفره عیدی نیز در برخی نقاط استان گیلان ویژگی‌هایی دارد.
سبزه، آب، آینه، شیرینی، قرآن، شمع و چراغ از مشترکات سفره‌های عیدی در همه نقاط گیلان است.
اما در منطقه تالش و برخی نقاط دیگر گیلان، هفت سین را نمی‌چینند و در منطقه ماسال، قیچی نیز از لوازم خوان نوروزی است.
چون در ماسال و در میان تالش‌ها رسم است که هرکس به عید دیدنی می‌رود باید قدری از سر سبزه سفره عید را بچیند تا برکت بیافزاید.
در برخی نقاط گیلان هنگام چیدن سبزه با قیچی نیت می‌کنند و معتقدند که حاجت آن‌ها برآورده می‌شود.
در بعضی نقاط گیلان نیز شیرینی‌های خاص محلی نیز از اجزا سفره عید است.
حلوا عیدی یا حلوا دنگی ماسال از جمله آن‌هاست.

آداب و رسوم نوروز در گیلان

نوروز ما و کاسبی آنها

حلوا دنگی نوروز در گیلان

درست کردن این حلوا آداب و تشریفاتی دارد.
باید آن را شب هنگام درست کنند و آن شب را با آوازخوانی به شادی تا صبح، همراه استاد حلوایی بیدار بمانند.
حلوا عیدی را فقط در نوروز درست می‌کنند و از واجبات سنتی سفره نوروزی مردم ماسال است.
در تمام گیلان رسم است که خانواده عزادار سفره عیدی نمی چیند.
شیرینی نمی‌گذارد و مهمانانش را با خرما و چای پذیرایی می‌کند.
مردم تالش برای همسایه‌های سوگوار خود حنا و لوازم سفره عیدی می‌برند.
سفره می‌چینند و در آن شمع و چراغ روشن می‌کنند و صاحب‌خانه را از سوگ در می‌آورند.

(برو بالا ↑)

لحظه تحویل سال، نوروز در گیلان

در خصوص ساعت تحویل سال نو باورها و آداب و رسوم خاصی در گوشه و کنار گیلان وجود دارد.
در شهرهایی که امام‌زاده و زیارتگاه معتبری وجود دارد، بسیاری از مردم ساعت تحویل سال نو را در آنجا جمع می‌شوند.
هنگام تحویل سال باید چراغ‌های خانه و شمع و چراغ سفره هفت سین نیز روشن باشد.
در برخی از مناطق گیلان از جمله در روستاهای اطراف رودبار معتقدند در لحظه تحویل سال آب‌ها از حرکت می‌ایستند.
هر کس لحظه سکون آب را دریابد، هر مرادی که داشته باشد بر آن کامران خواهد شد.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

در روستا گنجی محله شهرستان تالش اگر شب هنگام، تحویل سال شود، زن خانه مقداری از غذا شب را با غذایی که هر یک از افراد خانواده از سهم خود باقی گذاشته‌اند در دیگ می‌گذارد.
سپس همگی از اتاقی که سفره شام در آن گسترده شده بیرون می‌روند.
در خمره‌ها و انبار و هرچه در آن ذخیره‌ای دارند نیز باز می‌گذارند تا نوروز که می‌آید به سفره، انبار و همه آنچه که در خانه هست سر بزند و برکت ارزانی دارد.

راهنما سفر به تاج سز سبز ایران مازندران

(برو بالا ↑)

سیزده سال

آخرین مراسم نوروز در گیلان سیزده سال است.
در این روز مردم گیلان بیشتر به کنار رودخانه‌ها و در دل جنگل‌ها می‌روند و به صورت گروهی، آخرین روز نوروز را گرامی می‌دارند.
دختران گیلانی در این روز سبزه گره می‌زنند.
این مراسم معمولاً با بندبازی، کشتی گیله مردی و نواختن ساز و نقاره همراه است.
در روز سیزده بدر، مردم سرزمین گیل و دیلم به صورت گروهی، چند خانوار غذای ظهر را آماده می‌کنند.
آجیل و خوردنی‌های سفره هفت سین را با خود برداشته و به دامان صحرا و طبیعت می‌روند.
سبزه هفت سین را با خود برداشته و به آب روان رودخانه‌ها می‌سپارند.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

در روستاهای لیل، خرما، اطاقور، حاجی سر لنگرود و بسیاری از روستاهای جنگلی، صبح روز سیزده بدر مردم و جوانان ناهار خود را برداشته و با تفنگ و داس، تبر و سگ‌های شکاری در میدان ده جمع می‌شدند.
و با هم به شالیزارها می‌رفتند و با سر و صدای شلیک گلوله گرازها را از اطراف روستاها دور می‌کردند.
در روستاها تعدادی از افراد، موسیقی محلی را با سرنا و نقاره می‌نواختند و بدین ترتیب جشن و شادمانی را به روستاها می‌آوردند.
هنوز در بعضی از مناطق این آداب تا حدودی اجرا می‌شود.
ولی بطور کلی تعداد آن‌ها نسبت به گذشته کم شده است.

(برو بالا ↑)

جشن نوروزبل گیلان

جشن نوروزبل سال‌ها به دست فراموشی سپرده شده بود.
تا اینکه برای اولین بار در سال 1385 عده‌ای از جوانان روستای ملکوت املش، این سنت قدیمی را دوباره زنده کردند.
خبر برگزاری این جشن در بین اهالی لنگرود و لاهیجان و طرفداران سنت‌های قدیمی به سرعت پیچید و سال بعد بر تعداد بازدیدکنندگان و شرکت کنندگان در جشن اضافه شد.
سال بعد از آن هم جشن با شکوه بیشتری در روستای ملکوت برگزار شده و نام جشن نوروزبل دوباره بر زبان‌ها افتاد.
این در حالی بود که اداره میراث فرهنگی نیز از این آیین حمایت کرد.

سال به سال جشن نوروزبل گیلان رونق بیشتری می‌یافت تا اینکه در سال 88 در دیلمان لاهیجان با حضور بیش از 7000 نفر برگزار شد.
از سال 89 به بعد این جشن بدون کمک میراث فرهنگی و بیشتر در نواحی شرق گیلان مانند دیلمان، املش و روستاهای آن برگزار شد.
و کم کم نام خود را در تمام گیلان و ایران بر سر زبان‌ها انداخت.
و با آشنایی هر چه بیشتر مردم با این جشن و تاکید کارشناسان بر اهمیت ثبت و نگهداری از این رسوم مهم و تاریخی سرانجام در خرداد 96 به عنوان یک میراث فرهنگی به ثبت رسید و رسمیت یافت.
آداب و رسوم نوروز در گیلان

(برو بالا ↑)

سخن آخر مسافرسلام، آداب و رسوم نوروز در گیلان

جشن نوزائی طبیعت و شکفتن شکوفه‌های درختان
جشن بنفشه‌های نورسته در گستره جنگل‌های گیلان
سراسر شوق است و حضور خوبی‌ها

جشن آغاز بهار و جشنی که در آن سال‌های سال، انسان و طبیعت با هم آفرینش و نوزایی را به نیایش برخاسته‌اند.
چهارشنبه سوری و اشعار زیبایش، شیرینی‌پزی در نوروز، نوروزخوانی با اشعار دوازده امام و عروس گوله، حلوای عیدی که از واجبات سفره نوروزی در گیلان می‌باشد، از آداب و رسوم نوروز در گیلان می‌باشد.

ایرانگردی در نوروز

شادترین لحظات را در نوروز برایتان آرزو می‌کنم. 🙂

صفحه رزرو هتل مشهد

بازدیدها: 4240