آداب و رسوم نوروز در تهران

آداب و رسوم نوروز در تهران

چکیده مطلب

آیین‌ها و مراسم‌ نوروز در تهران

در زمان‌های قدیم در تهران، تقریباً تمام کارهای مربوط به نوروز توسط اعضا خانواده انجام می‌شد.
در بیشتر مواقع، همه در یک خانه زندگی می‌کردند.
دست به دست هم داده به خیاطی و خانه تکانی، خرید و پخت‌ و‌ پز می‌پرداختند.
باغچه را صفا داده و گل‌کاری می‌کردند.
خلاصه با آغاز سال نو، همه با احساس رضایت از نتیجه کوشش‌های خود، پذیرا مهمانان شده و خود به دیدار فامیل می‌رفتند و روزهای خوشی را در کنار یکدیگر می‌گذراندند.

آداب و رسوم نوروز در تهران

عید نوروز در تهران برای کودکان از حال و هوایی استثنایی برخوردار بود.
اکثر آنان تنها در همین زمان صاحب یک دست لباس نو می‌شدند.
حتی شاید یکی دو اسکناس تا نخورده عیدی می‌گرفتند و برای آن هزار تا نقشه می‌کشیدند.
ناگفته نماند که در بیشتر موارد این اسکناس‌ها به جیب والدین می‌رفت و خرج گوشه‌ای از اجاره‌خانه یا یک مورد ضروری دیگر می‌شد، که آن را به بعد موکول کرده بودند.
زیرا در این روزها هیچ کس از خرج کردن پول کم نمی‌گذاشت. در این مواقع ضرب المثل “چو فردا شود فکر فردا کنیم” خیلی صدق می‌کرد.
اما تمام این‌ها چیزی از لذت عیدی کم نمی‌کرد.
بچه‎هایی هم می‌دانستند قرار است عیدی نقد آن‌ها به مصارف دیگر برسد.
با این ایده که کمک خرج پدر و مادر خود شده‌اند، به خود دلگرمی می‌داده و حتی بادی به غبغب می‌انداختند و احساس بزرگی می‌کردند.

تور نوروز 99 در پرمسافرترین شهرهای ایران

(برو بالا ↑)

پیشواز نوروز در تهران

رخت نو

اولین کار، که زمان و دقت بیشتری لازم داشت تهیه رخت و لباس نو بود.
از آغاز ماه اسفند کم کم اندیشه عید نوروز موجب شادی اغنیا و نگرانی فقرا می‌شد. در این میان اوضاع کسبه بازار از همه بهتر بود و فصل رونق بازار فرا رسیده بود.
البسه کودکان معمولاً از رنگ‌های شاد و زنده تهیه می‌شد. که معمولاً توسط خانم‌های خانه دوخته می‌شد و کفش و کلاه تنها مواردی بودند که از بازار خریداری می‌شدند.

خانم و آقا هم (در خانواده‌های متوسط) معمولاً به نو کردن چند تکه اصلی لباس خود که شامل چادر مشکی و چادر نماز، کفش و عبا بود می‌پرداختند. در صورت امکان البسه دیگر را شسته و رفو می‌کردند. یقه‌ها را آهار می‌زدند و خلاصه برای سال نو، نو نوار می‌شدند.
هم اکنون هر روز سال عید است. در تمامی ایام سال مردم لباس نو به تن دارند.
مثل گذشته خریدها به یک روز خاص که آن هم اواخر اسفند بود، موکول نمی‌شود.
بازارها شلوغ است و مردم خرید می‌کنند. اما شاید این خرید مثل گذشته دلچسب و دل‌نشین نباشد و حال و هوای گذشته را نداشته باشد.

آداب و رسوم نوروز در تهران

خانه تکانی

هر چند که تهیه لباس نو در بعضی از خانواده‌های بی‌بضاعت انجام نمی‌شد.
ولی رسم خانه تکانی، فقیر و غنی نمی‌شناخت و برای انجام شدن آن، تمام وسایل خانه باید بیرون ریخته شده و تمام خانه شسته، جارو و گردگیری می‌شد.
بعد تمام اسباب، پس از تمیز شدن به داخل برده شده و چیده می‌شد.
در همین خانه تکانی‌ها، دو کار مهم انجام می‌گرفت.
یکی دل کندن از لوازم و اسباب کهنه و شکسته بود.
که پس از یک یا چند سال کار کردن و تعمیر شدن، دیگر نفس‌های آخر را کشیده و تنها به درد دور انداختن می‌خورد.
همچنین تغییر و تحول شکل چیدن اثاث منزل که با بیرون ریختن و دوباره چیدن، شکل تازه‌ای به خانه داده و موجب تنوع می‌شد.

آداب و رسوم نوروز در تهران

خانه تکانی در آن روزها وقت بسیاری می‌گرفت.
اما اکنون با وسایل راحتی که برای انجام نظافت منزل وجود دارد، این امر براحتی انجام می‌پذیرد.
در گذشته بانوان منازل اکثراً خانه‌دار بودند و خود خانه تکانی می‌کردند.
اما اکنون بیشتر خانه‌ها یا همیشه به حد همان خانه تکانی نزدیک عید تمیز است یا اینکه دو یا سه کارگر به نظافت خانه‌ها مشغول می‌شوند و خانم خانه خود را درگیر امر خانه تکانی نمی‌کند.

حاجی فیروز

بر اساس نوشته عبدالله مستوفی، حاجی فیروز با خاک زغال و با دوده بخاری چهره خود را سیاه می‌کرد.
کلاه شیپوری و یا استوانه‌ای بلند که از کاغذ یا مقوا بود بر سر می‌گذاشت.
جامه رنگین چهل تکه، که زنگوله‌هایی به آن دوخته شده بود، می‌پوشید.
هم‌اکنون نیز در بعضی نقاط تهران این مراسم سنتی برگزار می‌شود.

آداب و رسوم نوروز در تهران

(برو بالا ↑)

سبزه سبز کردن

سبزه عید از بیست روز تا ده روز مانده به نوروز در تهران باید سبز می‌شد.
به این ترتیب که خانم خانه به تعداد جمعیت خانواده مشت مشت گندم یا عدس یا هر دانه سبز کردنی دیگر را برداشته و در ظرفی سفالی می‌ریخت.
این کار باید طوری با دقت انجام می‌شد که از دستشان دانه‌ای به زمین نیافتد.
در ضمن با هر مشت دانه باید برای سلامتی، خوشی، سعادت و گشایش بخت و مال آن شخص دعا می‌کردند.
سپس روی دانه‌ها را با آب نیم‌گرم پوشانده و در جایی نه گرم و نه سرد قرار می‌دادند.
باید هر روز آب تازه بر رویش می‌ریختند تا جوانه بزنند.

آداب و رسوم نوروز در تهران

این دانه‌های جوانه زده را در دستمال مرطوبی نگه می‌داشتند تا برگ‌های آن نیش بزند و بالا بیاید.
سپس سبزه را در یک سینی یا بشقاب زیبا قرار داده، و هر روز آب می‌دادند تا سبز شده و برای هفت سین آماده شود.
و بعد آن را با روبانی قرمز یا پارچه‌ای که جملاتی چون “سال نو مبارک” یا “یا مقلب الالقلوب و الابصار” را داشت گره می‌زدند و سبزه خود را به این شکل آماده می‌کردند.
اکنون شاید در ‌خانه‌های مادربزرگ‌ها سبزه کاشته شود.
چرا که اکثر مردم تهران سبزه سال نو خود را از فروشگاه‌ها و دست‌فروش‌های اطراف بازار تهران تهیه می‌کنند.

آداب و رسوم ایرانیان در عید نوروز

آداب و رسوم مردم مشهد در نوروز

خوردنی‌های شب عید

سبزی پلو:

یک شب مانده به تحویل سال و نوروز در تهران زمان خوردن سبزی پلو با کوکوی سبزی، سیر تازه و ماهی فرا می‌رسید.
عقیده به پلوی سبزی دار این بود که می‌گفتند خوردن آن دل را زنده، احشا را تازه، بدن را رطوبت مفید می‌بخشید و روح تازه به تن می‌دمید.
با توجه به اینکه در تهران سبزی تازه هنوز نرسیده بود و وسایل تندرو برای رساندن ماهی تازه به تهران موجود نبود.
بیشتر تهرانی‌ها از سبزی خشک و ماهی دودی استفاده می‌کردند.
سبزی تازه در گلخانه‌ها عمل می‌آمد و به قیمت گزافی فروخته می‌شد.
تازه به دوران رسیده‌ها برای آنکه نشان بدهند سبزی و ماهی تازه استفاده کرده‌اند، آشغال سبزی و کله ماهی را کنار در خانه خود می‌گذاشتند.

از طرفی بسیاری از افراد خیر در این شب به یاری مستمندان شتافته و با بردن برنج، روغن، ماهی و تخم مرغ به در خانه آن‌ها، دلشان را شاد می‌کردند.
هم‌اکنون با وسایل سریع و راحت ارتباطی امر فراهم آوردن این شام خوش‌مزه برای اکثریت مردم تهران فراهم می‌باشد.

آداب و رسوم نوروز در تهران

رزرو هتل مشهد

رشته پلو:

شب سال نو، یعنی شب تحویل سال، وقت خوردن رشته پلو بود که خوردن آن آدابی داشت.
رشته پلو که با رشته پلویی و همراه با خرما و کشمش سرخ کرده آماده می‌شود، غذایی است که نه تنها پر قوت و گرم کننده مزاج به شمار می‌آمد. بلکه خوردن آن موجب می‌شد که “سر رشته کار” تا آخر سال در دستشان باشد.

آداب تهیه و خوردن رشته پلو نوروز در تهران از این قرار بود.
اگر مرد و سرپرست خانه دچار مشکلی در کار و کسب شده بود، بشقاب اول برای او کشیده می‌شد.
اگر در خانه دختر بخت بسته‌ای بود، او باید زیر دیگ را روشن می‌کرد و موقع کشیدن در دیگ را باز می‌کرد.
رشته خشک کرده این پلو، برای رفع بی پولی داخل کیف قرار می‌گرفت.
دختر یا پسر بخت بسته در هنگام کشیدن پلو باید از منزل خارج ‌می‌شد. بعد مادر یا مادربزرگ او بشقابی از برنج برایش می‌کشید.
پشت در برده و می‌پرسید کی هستی؟
او جواب می‌داد باز کن.
مادر در را باز می‌کرد و بشقاب را به دستش می‌داد.
آن شخص باید دو لقمه پلو را همان بیرون می‌خورد و بعد به داخل می‌آمد تا بختش گشوده شود.

آداب و رسوم نوروز در تهران

(برو بالا ↑)

چراغ‌های شب عید

از اعتقادات دیگر شب سال نو و نوروز در تهران این بود که باید شعله و نور در خانه زیاد باشد.
این شامل اجاق یا منقل و چراغ‌ها بود که باید تا صبح روز دوم سال روشن نگه داشته می‌شد.
به طوریکه باید با کمال دقت نفت‌گیری می‌شد تا دود نزده و خاموش نشود.
از طرفی، شیوه سوختن این چراغ‌ها، خود تعبیر و تفسیری داشت که شنیدن آن خالی از لطف نیست.

اگر چراغ‌ها از ابتدا تا انتها روشن و سالم باقی مانده بود، سالی پر برکت با دلخوشی و تندرستی در انتظار اهل خانه بود.
اگر لوله چراغ‌ها دود زده می‌شد. یا شمع درون آنها به یکسو می‌افتاد، تاریکی و کدورت در زندگی رخنه می‌کرد.
اگر خاموش می‌شد، مالی از دستشان می‌رفت یا امیدی به ناامیدی مبدل می‌شد.
بدتر از همه اینکه اگر لوله چراغ می‌شکست یا چراغ واژگون می‌شد، به معنای درگذشت کسی از نزدیکان یا زیر و رو شدن زندگی اهل خانه بود.

آداب و رسوم نوروز در تهران

آیین های نوروز در ایران

(برو بالا ↑)

چیدن سفره هفت سین

چیدن سفره هفت سین یکی از مهمترین آداب استقبال سال نو بود که نچیدن آن معادل با نگون بختی در سال جدید به شمار می‌آمد.
پارچه سفره هفت سین معمولاً سفید و تمیز بود.
هفت نوع خوردنی که با حرف سین آغاز می‌شود بر روی آن چیده میشده است که شامل: سیر، سرکه، سماق، سمنو، سبزی، سنجد و سیب بود و با اشیا و مواد دیگر تکمیل می‌گشت.

اما آداب چیدن از این قرار بود که ابتدا سفره را در محل مناسبی در بالاترین قسمت اتاق پهن می‌کردند.
و یک جلد کتاب مقدس (با توجه به اینکه عید نوروز عید ایرانیان است و مختص مسلمانان نیست، هر خانواده کتاب مقدس دین خود را بر سفره می‌گذارد) در وسط سفره گذاشته می‌شده است.
کاسه آب و یک گلاب پاش در دو طرف آن قرار داده می‌شده است.
همچنین آیینه را در بالا و بشقابی آرد و نان بریده را در دو طرف آب و گلاب قرار داده و چهار گوشه سفره را با چهار شمعدان روشن می‌کردند.
که این کار نشانه رحمت، گشاده دستی، روشنایی و خیر و برکت بود.

مواد هفت سین نیز بر روی سفره قرار داده میشد که نشان از برکت، سلامتی، زایش، زیبایی و شادابی داشتند.
اسفند برای رفع چشم زخم و شیرینی برای شیرین کامی بر سر سفره آورده میشد.
یک کاسه آب که نارنجی در آن انداخته بودند هم جزو ضروریات سفره بود زیرا نام نارنج (نا-رنج) را به معنی بدون رنج معنا می‌کردند و حضور این میوه را دافع درد و رنج می‌دانستند.

آداب و رسوم نوروز در تهران

(برو بالا ↑)

آداب نشستن بر سر سفره هفت سین

از زمانی که خانواده با بهترین لباس‌های خود بر سر سفره گرد هم جمع می‌شدند، دیگر تمام حواس‌ها متوجه خیرخواهی و خوش‌اقبالی بود.
همه باید با خلق خوش، ابروی گشاده و لبخند بر لب بر سر سفره می‌نشستند.
همه گفتگوها درباره خیر و خوشی و ذکر و دعا برای رفع بیماری، روا شدن حاجت و دفع بلا باشد.
خواندن دعا “یا مقلب القلوب و الابصار” نیز بسیار مطلوب بوده است.
با تحویل شدن سال و به صدا درآمدن توپ سال نو، همه به دیده بوسی و تبریک سال نو مشغول می‌شدند.
کام خود را شیرین کرده و به شادی می‌پرداختند.
هم‌اکنون نیز این مراسم نوروز در تهران پابرجا می‌باشد.

آداب و رسوم نوروز در تهران

(برو بالا ↑)

هفت سین نوروز در تهران

چیدن سفره هفت سین یکی از مهم‌ترین آداب استقبال سال نو و نوروز در تهران بود.
که نچیدن آن معادل با نگون‌بختی در سال جدید به‌شمار می‌آمد.
پارچه سفره هفت سین معمولاً سفید و تمیز بود.
هفت نوع خوردنی که با حرف سین آغاز می‌شد بر روی آن چیده می‌شد.

آن خوراکی‌ها شامل:

• سیر
• سرکه
• سماق
• سمنو
• سبزی
• سنجد
• سیب
• و غیره بود و با اشیا و مواد دیگر تکمیل می‌گشت.

آداب و رسوم نوروز در تهران

(برو بالا ↑)

تفریحات نوروز در تهران تا روز سیزده

روزهای عید به دید و بازدید و شادی و تفریح می‌گذشت.
رسم بر این بود که در این روزها کسی بداخمی و تندی نکند. پول یا مالی قرض نکند.
نزد پزشک و دوا فروش هم نرود. خلاصه از هر مورد غم‌افزا و مکدر کننده دوری کند.
البته زیارت اهل قبور و پخش نذری برای رفتگان جزو آدابی بود که هرچند غم‌افزا، اما موجب شادی روح رفتگان و در نتیجه بسیار پسندیده به شمار می‌رفت.

آداب و رسوم نوروز در تهران

دو سه روز اول نوروز در تهران برای دیدار از بزرگترها بود که از منزل پدر و مادر آغاز می‌شد.
در ادامه به منازل دایی و عمه و دیگر بزرگان و دوستان می‌گذشت.
در این دید و بازدیدها عیدی‌هایی هم رد و بدل می‌شد.
به‌خصوص عروس و دامادها در اولین عید پس از ازدواج، عیدی فراوانی می‌گرفتند.
این مراسم هم‌اکنون نیز در شهر تهران پا برجاست.
روزهای اول عید را مردم به دید و بازدید از بزرگترها می‌پردازند.
اما به‌خاطر حجم زیاد کار، که مردم تهران در طی سال با آن روبرو هستند، بیشتر ایام نوروز را به مسافرت می‌پردازند.
یکی از شهرهایی که بیشتر تهرانی‌ها در ایام نوروز به آن سفر می‌کنند، مشهد مقدس می‌باشد.
گشت و گذار و سفر هم در برنامه‌های روز چهارم به بعد بود.
تفریح و استراحت معمولاً تا روز سیزده ادامه داشت و در این روز به اوج خود می‌رسید.

هرگز از این مسیر تهران به مشهد نروید

(برو بالا ↑)

تیرماه سیزده

در شب 13 تیرماه در آهار مردم هر خانه دور هم جمع می‌شوند.
به نقل داستان‌ها و قصه‌ها می‌پردازند. با دیوان حافظ فال می‌گیرند.
نوجوانان نیز به پشت بام می‌روند و دستمالی را به ریسمان می‌بندند.
به خانه‌ها می‌اندازند تا صاحب‌خانه کشمش، نخودچی، پول خرد در گوشه دستمال ببندد.
در حوزه دماوند و فیروزکوه نیز مراسمی به نام «لال بازی» دارند.
این مراسم هم‌اکنون فقط در روستاهای اطراف تهران دیده می‌شود و در شهر تهران کمتر کسانی هنوز این رسم را به جا می‌آورند.
آداب و رسوم نوروز در تهران

دستیابی به بهترین نتایج در رزرو هتل های نوروزی

(برو بالا ↑)

سخن آخر مسافرسلام، نوروز در تهران

آداب و رسوم نوروز مردم تهران بسیار دلنشین می‌باشد.
روزهای قبل نوروز بسیار پر تکاپو می‌گذرد.
اما با شروع ایام عید، آرامش خاصی تمام اعضا خانواده را دربر می‌گیرد.
به استقبال نوروز رفتن و رخت نو بر تن کردن، خانه تکانی کردن، سبزه سبز کردن و حاجی فیروز، از مراسمی است که قبل از فرارسیدن نوروز انجام می‌دهند.
چیدن سفره هفت سین، آماده کردن سبزی پلو یا رشته پلو، آداب نشستن بر سر سفره هفت سین نیز شکوه خاص خود را دارد و به‌عنوان آداب و رسوم نوروز در تهران، به نحو احسن اجرا می‌گردد.
مردم تهران ایام نوروز را به دید و بازدید از بزرگترها یا مسافرت پرداخته و روز سیزده نوروز نیز به طبیعت می‌روند.
تیرماه سیزده که هم‌اکنون خیلی به ندرت در میان تهرانی‌ها اجرا می‌شود، از دیگر آداب و رسوم مردم تهران در نوروز می‌باشد.
آداب و رسوم نوروز در تهران

بازدیدها: 1766