مسجد وکیل شیراز یا مسجد سلطانی، در دوران زندیه و به دستور کریمخان زند ساخته شده است.
مجموعه وکیل شیراز شامل مسجد وکیل، بازار وکیل، حمام وکیل و ارگ کریم خانی می باشد که همگی با فواصل کم در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.
ساخت بناهای مجموعه وکیل شیراز به فرمان کریم خان زند آغاز شد و در سال 1187 ه. ق به اتمام رسید.
صدماتی در مجموعه زندیه بر اثر زلزله ایجاد گردید که مورد تعمیر، مرمت گردید.
مسجد وکیل شیراز با مساحت 11 هزار مترمربع در غرب بازار وکیل شیراز و انتهای راسته شمشیرگرها ساخته شد.
اداره این مسجد بر عهده سازمان اوقاف و امور خیریه شیراز است و مسجد وکیل شیراز در سال 1311 در فهرست آثار ملی ثبت گردید.
شهر شیراز مرکز فرماندهی کریم خان زند بود و او در زمان حکومت خود، بناهایی خیره کننده را در آن ساخت.
پیرلوتی (Pierre Loti) نویسنده و جهانگرد فرانسوی مسجد وکیل را در سفرنامه خود این گونه معرفی می کند:
امروز خوشبختانه موفق شدم وارد مسجد کریم خان زند شوم.
بی شبهه، اگر مدتی در این جا بمانم به همه محلهایی که دخول به آنها اکنون به طور کامل برایم ممنوع است، وارد میشوم.
مردم این شهر نسبت به من بسیار ملایم و مهربان هستند.
خطوط و نقوش معماری مسجد، ساده و بیآلایش است.
ولی در همه جا، میناکاری و رنگهای سبز و قرمز دیده میشود.
این تجمل به حد افراط رسیده است.
هیچ قسمتی از دیوار را نمیتوان یافت که به دقت میناکاری نشده باشد.
اکنون در کاخی لاجوردین و فیروزه فام هستم.
مسجد وکیل شیراز مساحتی بالغ بر 11 هزار متر مربع و زیربنا 8660 متر دارد.
بررسی های باستانشناسان نشان می دهد صحن و سرای مسجد به همراه شبستان ها و رواق ها 8000 مترمربع مساحت دارند.
یکی از نکات مسجد وکیل شیراز مردم واری بودن آن است.
یعنی رعایت تناسب اندام های ساختمانی با اندام های انسان و توجه به نیازهای آنها.
شبستان مسجد وکیل دارای ارتفاع مناسبی است و تناسب ابعاد آنها به عنوان محل اصلی برگزاری نماز، ملاکی برای مردم واری آن به شمار می رود.
نبود مناره و وجود تزییناتِ محدود باعث ایجاد فضای صمیمی تری شده است.
حیاط مسجد وکیل شیراز مربع مستطیل شکل و با سنگهای بزرگ فروش شده است.
ابعاد حیاط مسجد برابر 60 در 65 متر است و حوضی بزرگ در میان خود دارد.
مهم ترین وجه تمایز مسجد وکیل شیراز با اغلب مساجد نداشتن گنبدخانه و مناره ای است.
در زمان کریم خان زند، ایران غنی از غنایم هندی بوده است و او می توانست مسجدی مجلل بسازد.
اما ترجیح داد این بنا را با تجمل کمتری نسبت به سایر مساجد باشد و این یعنی برای کریم خان زند نیازهای ضروری تر مردم به آوازه شاهی و مسجدش ترجیح می داده است.
ساخت مسجد وکیل تنها دو سال طول کشیده است.
و با سیاست های کریم خان زند مثل وضع مالیات های سبک از مردم، توجه به آسایش و شادمانی آنها و مخارج اندک دربار مرتبط است.
مسجد وکیل شیراز شامل:
صحن، سردر مجلل، ایوان های شمالی و جنوبی، شبستان جنوبی و شرقی، رواق های شرقی و غربی و حیاط کوچک کناری.
ورودی اصلی مسجد در سمت شمال و از طریق سردر مجلل و بزرگی به ارتفاع 20 و عرض 14 متر می باشد که با کاشی کاری، مقرنس کاری و ازاره سنگی تزیین شده است.
در ورودی از چوب بسیار ضخیم و دو لنگه است.
عرض و طول هر لنگه 3 در 8 متر است.
بعد از ورودی، دالانی قرار گرفته که با کاشی هفت رنگ و سقف آن با کاشی معرق با نقوش گل و بوته و خطوط اسلیمی پوشش یافته است.
سه طاق با شکوه در مسجد وکیل عبارتند از:
طاق سردر ورودی، طاق مروارید و طاق ورودی به شبستان بزرگ.
این مسجد دو ایوان دارد و دو شبستان جنوبی و شرقی را در خود جای داده است.
قسمت های مختلف مسجد وکیل شیراز عبارتند از:
در ورودی، دالان، حیاط، شبستان بزرگ، محراب، شبستان زمستانی، دو ایوان، منبر مرمرین، حیاط خلوت، طاق مروارید.
تزیینات بکار رفته در مسجد وکیل شیراز نیز عبارتند از:
کاشی کاری، منبر مرمرین یکپارچه و حجاری های 48 ستون شبستان و حوض.
این مسجد گنبدخانه ندارد و تمامی چشمه های شبستان یک اندازه هستند.
یک اندازه بودن چشمه های شبستان به این معنی است که بین جایگاه مردم نسبت به شاه هیج تفاوتی وجود ندارد.
صحن مسجد، مربعی شکل و به ابعاد 60 متر مربع می باشد که در میان خود حوضی زیبا به طول و عرض 40 در 5 متر دارد.
صحن مسجد وکیل و حوض با استفاده از قطعات بزرگ سنگ ساخته شده اند.
به ایوان شمالی صحن، طاق مروارید می گویند که ابعاد آن 12 متر عرض، 4 متر عمق و 20 متر ارتفاع دارد و بر بالای آن، دو گلدسته ساخته شده است.
طراحی مسجد به گونه ای است که در بخشهای جنوبی و شرقی مسجد وکیل شیراز، دو ایوان و دو شبستان دارد.
کف شبستان جنوبی از تخته سنگ هایی کاملا صاف پوشیده شده است و ازاره آن تا ارتفاع 1.5 متری از سطح زمین زیر لایه ای از سنگ گندمک پنهان شده است.
در پشت رواق ضلع شرقی، شبستان زمستانی مسجد وکیل شیراز واقع شده است.
این شبستان 4 دهنه با طولی برابر با 25 متر و عرضی بیش از 20 متر دارد و 12 ستون هم شکل با ارتفاعی حدود 5 متر در آن ساخته شده است.
در سردر ورودی شبستان زمستانی مسجد، کتیبههایی از آیاتی از قرآن کریم دیده می شود که با خطوط نسخ و ثلث و در زمینهای به رنگ لاجوردی نگاشته شده اند.
در طول داخلی شبستان 13 دهنه و در عرض آن 5 دهنه طاقنما وجود دارد.
شبستان جنوبی از 48 ستون سنگی تشکیل شده اند.
ارتفاع هر ستون 5 متر و قطر آنها 80 سانتی متر است و به صورت 4 ردیف 12 تایی قرار گرفته اند.
این ستون ها تنها سقف شبستان وسیع مسجد را نگه نمی دارند بلکه نمای داخلی را بسیار زیبا می کنند.
جنس منبر مسجد وکیل شیراز از سنگ مرمر است و به نیت 14 معصوم، 14 پله یک اندازه دارد.
سنگهای مرمر به کار رفته در ساخت پلهها به دستور کریمخان زند از مراغه آورده اند.
نقش گل های چند پر بر حاشیه دو طرف پله های منبر دیده می شود.
محراب مسجد وکیل شیراز در سمت راست منبر قرار داد.
کاشیکاران چیره دست، جرزهای چپ و راست محراب را با کاشی هفترنگ و نقوش گل و بته زینت داده اند.
و عبارت زیبای یاعلی با خط کوفی و به صورت معرق کاری بر روی آن حک شده است.
ازاره محراب تا ارتفاع بیش از 1 متر پوشیده از سنگ مرمر است.
هنرهای به کار رفته در مسجد وکیل عبارتند از:
کاشی کاری: در مسجد وکیل از کاشی های هفت رنگ استفاده شده است.
صحن و ایوانهای شمالی و جنوبی از انواع کاشی کاری هفت رنگ و معرق هستند.
حجاری: حجاری هنر سنگ تراشی، کتیبه نویسی، ایجاد برجستگی و فرورفتگی بر روی سنگ است.
در مسجد وکیل ستون ها با این هنر آراسته شده اند.
میناکاری: هنر میناکاری در همه ی قسمت های مسجد وکیل به چشم می خورد و تقریبا تمام دیوارها میناکاری هستند.
خطوط نستعلیق، نسخ و ثلث: کتیبه های متعدد در مسجد وکیل با خطوط نستعلیق، نسخ و ثلث نگاشته شده اند.
ساعت دسترسی: هر روز 08:30 تا 20:30
تلفن: 071-32241475
بازدیدها: 560
برای کسب اطلاعات بیشتر، آمار بازدید
سایر وب سایت های وابسته و ...
در تلگرام به صفحه زیر مراجعه نمایید.