شهر شیراز مهم‌ترین تقاطع راه‌های ارتباطی شمال به جنوب و شرق به غرب ایران می‌باشد. حتی در دوران هخامنشیان در مسیر شوش به تخت‌جمشید و پاسارگاد بوده است. در دوران ساسانیان شیراز نیز راه ارتباطی بین شهرهای مهمی همچون استخر، بیشاپور و گور به شمار می‌رفته است. برای ورود به این مسیرها نیاز به ساخت دروازه‌هایی متعدد در شیراز بود و در زمان عضدالدوله‌دیلمی ۸ دروازه در شیراز ساخته شد. این ۸ دروزاه عبارتند از استخر، غسان، سلم، كوار، بند آستانه، فهندژ، شوشتر و منذر. كریم خان زند حصار شیراز را كوچكتر کرد و تعداد دروازه‌های را به ۶ دروازه کاهش داد. میهمان‌نوازی و استقبال از مسافران، رسمی است که در میان شیرازی‌ها ریشه دوانده است به‌طوری که حتی در معماری این شهر نیز تاثیر گذاشته است. یکی از این نمادهای معماری در گذشته، دروازه‌هایی در گوشه گوشه شهر است که به میهمانان و مسافران خوش آمد می‌گفتند.
امروزه در شیراز تنها دروازه قرآن باقی مانده است و مابقی آنها حضور فیزیکی ندارند؛ اما در حافظه مردم ثبت شده اند و برای آدرس دادن مورد استفاده قرار می‌گیرند. نام امروزی دروازه‌ها، دروازه قرآن، دروازه اصفهان، دروازه سعدی، دروازه قصابخانه، دروازه کازرون و دروازه شاه‌داعی‌الی‌اله است. مسافر سلام قصد دارد در این مقاله دروازه‌های شیراز را معرفی نماید؛ هرچند امروزه این دروازه‌ها با این نام‌ها خوانده نمی‌شوند.
دروازه کازرون
دروازه شوشتر بعدها به دروازه کازرون تغییر نام داد و حتی بعد از کاهش یافتن دروازه‌های شیراز، دروازه کازرون همچنان باقی ماند. به محله‌ای که دروازه کازرون در آن جای دارد، محله سنگ سیاه میگویند. یکی از مراکز اصلی بافت تاریخی شیراز، دروازه کازرون و محله‌های اطراف آن است که هسته اولیه شکل‌گیری شهر شیراز می‌باشند. از جاذبه‌های مهم تاریخی و مذهبی در این دروازه، بقعه امامزاده سیدتاج‌الدین‌غریب (ع) است.
دروازه قرآن
معروف‌ترین دروازه شیراز، دروازه قرآن است که در ورودی شیراز به اصفهان قرار گرفته و مسافران را با دعای خیر، راهی سفر می‌کند. دروازه قرآن شیراز در بین کوه‌های باباکوهی و چهل‌مقام واقع شده است و بر روی تنگه‌ای به نام تنگه الله اکبر قرار گرفته است. علت نامگذاری دروازه قرآن، قرآنی است که بر بالای آن وجود دارد.
نخستین باری که بنای دروازه قرآن به فرمان عضدالدوله‌دیلمی یکی از امرای آل‌بویه ساخته شد. به فرمان وی، بر بالای این دروازه، قرآنی نهاده شد تا مردم از زیر آن رفت و آمد کرده و به حکم برکت قرآن، مسافرت خود را به سلامت برسانند؛ اما عدم رسیدگی به این بنای ارزشمند، موجب تخریب دروازه قرآن شد. سپس کریم‌خان‌زند آن را بازسازی نمود و شکل جدیدی از دروازه قرآن ایجاد کرد. معماران در بالای دروازه، اتاقکی جهت نگهداری قرآن‌ها ایجاد کرده و دو جلد قرآن به خط ثلث را در آنجا گذاشتند. در سال ۱۳۲۷ هجری شمسی، حاج حسین ایگار که به نام اعتمادالتجار معروف بود، دروازه قرآن کنونی را با فاصله کمی از محل دروازه قبلی بنا کرد و بنا به وصیت او اتاق کوچک سمت چپ دروازه که مشرف به دره کنار بود، به عنوان آرامگاه او در نظر گرفته شد. دروازه قرآن در سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. در دروازه قرآن می توانید از مزار خواجوی کرمانی، بوستان اطراف دروازه قرآن بازدید نمایید.
مقاله مرتبط:
دروازه اصفهان
دروازه استخر تغییر نام داد و به دروازه اصفهان معروف شد که یکی از محله‌های قدیمی شیراز است. دروازه اصفهان از جنوب به بازار وکیل شمالی (بازار نو) و از شمالی به پل علی‌ابن‌حمزه و راه ورودی به دروازه قرآن و جاده اصفهان متصل میشود و به همین دلیل به دروازه اصفهان معروف شده است. از غرب به محله موردستان و از شرق به خیابان شهناز و انتهای دروازه سعدی متصل است. دروازه اصفهان در روزگاران قدیم، اعیان و اشراف شیرازی در این محله زندگی می‌کردند که شغل بیشتر آنها چوب‌فروشی بود ولی امروزه خرابه‌هایی از دکان‌های قدیمی فقط باقی مانده است. محله دروازه اصفهان مجموعه‌ای از محله‌های درب شاهزاده، چپرخانه، محله ده‌بزرگی‌ها، بازارچه فیل است.
دروازه سعدی
در خروجی شرقی شیراز دو دروازه بنام‌های دروازه قصابخانه و دروازه سعدی بوده است که این دو در امتداد هم قرار داشتند. دروازه سعدی در خیابان زند نزدیکی میدان ولی‌عصر(عج) شیراز واقع شده است.
در قدیم، دروازه سعدی، مملو از مزارع و سبزیکاری بودند. در نزدیکی مزارع، چاه‌هایی قطور با دهانه حدود سه متر برای آبیاریشان حفر شده بودند. سیستم آبکشی هم با طناب و دولچه (سطل‌های دست‌دوز لاستیکی) و اسب و استر بوده است.
دروازه شاه‌داعی‌الی‌اله
یکی دیگر از دروازه‌های قدیمی شیراز، دروازه شاه‌داعي‌الله می‌باشد. امروزه دروازه شاه‌داعي‌الله در بولوار سيبويه، ابتداي خيابان آرامگاه شاه‌داع الله واقع شده است. علت نامگذاری این دروازه مقبره‌ی عارف بزرگ دروازه شاه‌داعي‌الله در نزدیکی آنجا می‌باشد. شاه‌داعی‌الی‌اللّه از عرفا قرن نهم هجری در شیراز است. نام او محمود ملقب به نظام‌الدین و مشهور به شاه‌داعی‌الی‌اللّه است و ۳۵ جلد کتاب و اشعار مختلف تألیف کرده است. شاه‌داعی‌الی‌اللّه در سال ۸۷۰ هجری قمری فوت کرد و آرامگاه وی در ضلع جنوب شرقی گورستان دارالسلام قرار دارد.
دروازه قصابخانه
نام دیگر دروازه قصابخانه، دروازه ی کوار می‌باشد زیرا در مسیر شیراز به کوار واقع شده است. امروزه دروازه قصابخانه بین فلکه شهید مفتح و فلکه خاتون واقع شده است. امروزه اثر زیادی از این دروازه باقی نمانده است.
دروازه باغشاه
در ابتدای خیابان باغشاه یا فلسطین کنونی دروازه ای بوده است که به دروازه ی باغشاه معروف بود. امروزه هیچ اثری از آن باقی نمانده است. در گذشته به دروازه ی غسان نیز خوانده می‌شده است.
امروزه فقط دروازه قرآن پابرجاست و مابقی از بین رفته‌اند و پیشنهاد مسافر سلام بازدید از این سازه‌ی شگفت‌انگیز است.
شیراز یکی از شهرهای زیبا در ایران می‌باشد که از نظر جاذبه‌های تاریخی، طبیعی، مذهبی، ادبی و هنری غنی می‌باشد. شما می‌توانید برای سفر به شیراز و رزرو هتل‌های شیراز از سایت رزرواسیون آنلاین مسافر سلام استفاده نمایید.
امتیاز کاربران
خیلی جالب بود . مرسی از مطالب بسیار خوبتون.
با وجود اینکه خیلی به شیراز سفر کردم ولی نمیدونستم ۷ دروازه داشته، بسیار برایم جالب و خواندنی بود
سلام علیکم .با صلوات بر محمد و آل محمد احتراماً همان گونه که مستحضر هستید عنوان دروازه به مکانی گفته میشود که انتهای آن جاده ، به شهر یا مکانی خاص منتهی گردد همانند دروازه اصفهان ، دروازه کازرون ، یا دروازه شیراز اصفهان ووو که به شهری خاص یا مانند دروازه سعدی ، دروازه شاه داعی ووو که به محلی خاص منتهی میشوند . متاسفانه از حدود سال ۴۲ بعد از اصلاحات ارضی ، مخصوصاً بعد از انقلاب و شدیداً پس از جنگ تحمیلی که مهاجران زیادی به شیراز سرآزیر شدند بعضی از اسامی و اماکن تحریف شدند از جمله طاق قرآن؟! همان گونه که مستحضر هستید اولاً قرآن کتاب آسمانی می‌باشد نه مکان یا شهری خاص که جاده ای به آن منتهی شود . دوم دو دروازه از امتداد هم نبوده یعنی دروازه اصفهان فعلی یا دروازه استخر گذشته آخر شیراز بوده و بعد رودخانه خشک ووو جاده اصفهان و تنگ قرآن یا تنگ الله اکبر . سوم دو طرف دروازه ، برج و بارو بوده و آخرین قسمت برج و باروی شیراز همین دروازه اصفهان فعلی بوده و بعد رودخانه خشک که این برج و بارو به امر ، آغا محمدخان قاجار تخریب میگردد . چهارم در محل تنگ الله اکبر ، به امر عضدالدوله دیلمی طاقی ساخته میشود و بالای طاق قرآنی گذاشته میشود که مردم از زیر قرآن حرکت کنند و در پناه قرآن به مقصد برسند این طاق پا بر جا بوده تا اینکه به امر استاندار رضا شاه پهلوی ، این طاق با دینامیت منفجر و چند سال بعد طاق فعلی به همت مرحوم ایگار ساخته میشود . که شیرازی های اصیل به این بنا طاق قرآن و محل را زیر قرآن یا تنگ قرآن یا تنگ الله اکبر می‌گفته و الان هم میگویند.
دروازه های قدیم شیراز . ۱.دروازه اصفهان . ۲.دروازه سعدی . ۳. دروازه دولت که جنب کل شیخ ابوذرعه بوده . ۴. دروازه قصابخانه . (در کنار کل گل بانو هم در گذشته دروازه خاتون بوده . ) ۵.دروازه شاه داعی که دروازه درب سلم هم بوده .۶. دروازه کازرون .۷ دروازه باغشاه .
ومن الله التوفیق
احمد اسدسنگابی
شیراز
عالى بود
هزار ماشاالله
هنوزم شيرازياي اصيل ميگن بريم زير قرآن
نميدونم دروازه از كجا اومده 🤢