موزه آستان قدس رضوی مشهد
چکیده مطلب:
سالانه میلیونها زائر ایرانی و غیر ایرانی برای زیارت حرم امام رضا علیه السلام به شهر مقدس مشهد مشرف میشوند.
اما بسیاری از این زائران عزیز از وجود یکی از بزرگترین و غنیترین موزههای ایران غافل میباشند.
هدف آستان قدس رضوی از ایجاد این مرکز فرهنگی در آستان ملکوتی امام رضا علیه السلام، نمایش نمونههایی از آثار نفیسی بوده است.
که در طی زمان توسط علاقهمندان به اهل بیت عصمت و طهارت تقدیم بارگاه ملکوتی این امام همام گردیده است.
در حال حاضر آستان قدس رضوی دارای موزهها و گنجینههای متعدد میباشد.
که در ادامه به معرفی موزه آستان قدس رضوی مشهد میپردازیم.
گردشگری تخصص ما و مشاوره سفر رسالت ماست.
آنچه در این مطلب مطالعه خواهید کرد:
- معرفی موزه آستان قدس رضوی مشهد
- موزه تاریخ حرم رضوی
- گنجینه تمبر و اسکناس
- گنجینه نجوم و ساعت
- گنجینه سلاح های سرد و گرم
- گنجینه ظروف موزه آستان قدس رضوی مشهد
- گنجینه هنرهای تجسمی
- گنجینه صدف و حلزون های دریایی
- گنجینه سکه
- گنجینه مدال موزه آستان قدس رضوی
- موزه فرش
- گنجینه قرآن و نفایس موزه آستان قدس رضوی
- گنجینه آثار اهدایی استاد فرشچیان
- گنجینه آثار اهدایی آیت الله خامنه ای
- سخن آخر
معرفی موزه آستان قدس رضوی مشهد
اولین موزه آستان قدس رضوی مشهد در سال 1324 هجری شمسی در ساختمانی به مساحت 1024 متر مربع در صحن امام خمینی بنا شده است.
و مجموعه موزه های فعلی آستان قدس در صحن کوثر قرار دارند.
که شامل سه ساختمان میباشند و هر ساختمان با گنجینههای آن معرفی شده است که در کل متشکل از 12 گنجینه می باشند.
جالب است بدانید سنگ بنای ساخت موزه مرکزی به سال های پیش از انقلاب بر میگردد.
زمانی که بخشهایی از حرم به نگهداری از هدایای مردمی اختصاص یافت و به مرور زمان توجه بزرگان را به خود جلب کرد.
پس از مدتی، تصمیم بر آن شد تا فضایی جداگانه برای نگهداری از این اموال ارزشمند و مختلف ایجاد شود.
به این ترتیب در سال 1316 زمینی با مساحت 5700 متر در کنار مسجد گوهرشاد و مقبره شیخ بهایی کنار گذاشته و ساخت و سازها آغاز شد.
معماری و طراحی نقشه بنا به عهده آندره گدار، معمار و باستان شناس فرانسوی بود و در نهایت نخستین موزه حرم در سال 1324 خورشیدی افتتاح شد.
البته توجه به موزه در همین جا متوقف نشد و در طی سالیان متمادی و افزایش وقف های مردمی، تصمیم بر ساخت ساختمان جدیدتری گرفته شد.
کار احداث ساختمان دوم که در جنوب حرم قرار داشت، در سال 1355 به پایان رسید و این بار فضای بیشتری را در اختیار گرفت.
روند گسترش و بسط موزه باز هم ادامه یافت و توجه بیشتر مردم و اهدای اموال با ارزش سبب شد تا امروزه موزه حرم به چهار ساختمان مجزا تبدیل شود.
ساختمان مرکزی موزه موزه آستان قدس رضوی مشهد:
دارای گنجینه حرم رضوی، گنجینه تمبر و اسکناس، گنجینه نجوم و ساعت، گنجینه سلاح های سرد و گرم، گنجینه ظروف، گنجینه هنرهای تجسمی، گنجینه صدف و حلزون های دریایی، گنجینه سکه، گنجینه مدال.
ساختمان موزه فرش:
دارای موزه فرش.
ساختمان موزه قرآن و و نفایس:
دارای گنجینه قرآن و نفایس، گنجینه آثار اهدایی استاد فرشچیان، گنجینه آثار اهدایی آیت الله خامنه ای .
موزه آستان قدس رضوی مشهد
موزه تاریخ حرم رضوی
آثار به نمایش در آمده در این گنجینه شامل آثار تاریخی حرم مطهر میباشد که در طی بیش از 10 قرن گذشته برای استفاده در آن نصب بوده یا وقف شده است.
درحال حاضر با فضای نمایشی در حدود 1000 متر تعدادی از اشیای ارزشمند معنوی، تاریخی فرهنگی و هنری که در اینجا آمده است در موزه تاریخ حرم رضوی در معرض نمایش قرار دارد.
- ضریحهای طلا و نقره و فولادی مربوط به دوره پهلوی و صفوی
- کتیبههای طلای حرم مطهر وقفی شاه عباس صفوی
- درهای چوبی و درهای طلا و نقره مربوط به دوره مغول تا دوره پهلوی
- محرابهای زرین فام مربوط به قرن هفتم هجری
- پنجره فولاد حرم مطهر
- ظروف شستشوی ضریح مطهر
- ابریقها و آفتابه لگنهای مورد استفاده در کشیک خانه و دفاتر حرم مطهر
- انواع زیارتنامهها
- انواع وسایل روشنایی مربوط به دوره سلجوقی تا عصر حاضر
- سنگاب تاریخی حرم مربوط به اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری
- قفلها و عکس های تاریخی مربوط به اماکن متبرکه
موزه آستان قدس رضوی مشهد
گنجینه تمبر و اسکناس
این گنجینه در سال 1369 با فضای نمایشی 300 متر افتتاح گردید.
که اکنون با داشتن آثار نفیس و منحصر به فرد به تعداد بالا غنیترین مجموعه تمبر و اسکناس در کشور محسوب میشود.
حدود 30000 تمبر و اقلام پستی ایران و اکثر کشورها را به نمایش گذاشته استک
که شامل: نامهها، پاکت نامههای تمبردار و پاکتهای مهر روز، کارت پستالها و غیره میباشد.
و دارای حدود 500 برگ اسکناسهای کشورهای مختلف است که همگی مربوط به دوره قاجار تا جمهوری اسلامی ایران میباشد.
گنجینه نجوم و ساعت
این مجموعه در سال 1378 افتتاح گردید.
و بیشتر آثار به نمایش در آمده در آن اهدایی سید جلالالدین تهرانی است.
برخی از اشیای نفیس این گنجینه عبارتاند از :
انواع تلسکوپ شکستی و انعکاسی، کره ؛ سماوی ، نجومی و جغرافیایی، دوربین؛ چشمی، اپرا، تئودلیت (سمتیاب)، سکستانت و اکتانت، کادران؛ وسیله اندازهگیری زاویههای عمودی، انواع مدل حرکت زمین، وسایل نجوم دریایی، چندین نمونه گونیا، خطکش و پرگار؛ مورد استفاده در ساخت وسایل نجومی، دستگاه مورس و زلزله نگار.
موزه آستان قدس رضوی مشهد
گنجینه ساعت شامل ساعتهای آفتابی و مکانیکی است.
برخی از ساعتهای آفتابی آن عبارتاند از:
- ساعت آفتابی و تقویم
- ساعت آفتابی استوایی و قطبنما
- ساعت آفتابی افقی و عمودی شاخص مثلثی و قطبنما
- آفتابی حلقوی کوچک
- آفتابی استوایی شاخص مثلثی و قطبنما
- آفتابی و قطبنمای کوچک
- آفتابی شاخص مثلثی فلزی
- آفتابی شاخص مثلثی و قبلهنمای قابل حمل و نقل عبدالائمه
- آفتابی شاخص مثلثی سنگی و غیره
قدیمیترین آثار این بخش مربوط به دوره صفوی و دو اسطرلاب تخت ساخت استاد عبدالائمه و استاد عبدالعلی جزو میراث وقفی آستان قدس میباشد.
گنجینه سلاح های سرد و گرم
این مجموعه در سال 1378 با وسعت حدود 200 متر مربع افتتاح گردید.
که تعدادی از سلاحهای سرد و گرم ساخت دوران صفویه تا زمان معاصر را به نمایش گذاشته است.
که برخی از آنها عبارتاند از :
موزه آستان قدس رضوی مشهد
- باروتدان یا دبه باروت
- چاشنیدان
- طپانچه تک لول
- طپانچه دو لول
- تفنگ دنگی یا چکشی
- تفنگ دنگی 4 لول
- تفنگ سرپر (تک لول)
- مجموعه دوئل
- تفنگ سرپر
- کارد
- خنجر
- شمشیر فولاد جوهردار
- کمان ترکیبی
- گردن آویز اسب
- ساعدبند
- سپر
- کلاهخود
- تبر و تبرزین و سرنیزه
- نیزه بلند دو سر منقوش لاکی روغنی
- زره و غیره.
گنجینه ظروف موزه آستان قدس رضوی مشهد
این مجموعه در سال 1378 افتتاح گردیده است.
و شامل تعدادی ظروف سفالی، چینی، بارفتن و فلزی است.
سفالها مربوط به عصر آهن و دوره تاریخی (مربوط به دوره پیدایش خط) است.
که منابع با ارزشی برای دستیابی به شیوه زندگی و حتی عقاید مردمان آن روزگار دارد.
همچنین ادامه این سیر تاریخی از ظهور اسلام و سلسلههای مختلف مانند غزنوی، سلجوقی، صفوی و قاجار در این گنجینه به نمایش در آمده است.
نمونههایی از ظروف چینی مختلف از قبیل آبی سفید، پنج رنگ و هفت رنگ، ظروف بارفتن و ظروف بلوری دوره قاجار در معرض دید قرار داده شده است.
بعضی از ظروف سفالی به نمایش درآمده مربوط به حفاریهای داخل حرم مطهر است که در جریان ساخت و سازهای جدید به دست آمده است.
موزه آستان قدس رضوی مشهد
گنجینه هنرهای تجسمی
این مجموعه نیز در سال 1378 افتتاح گردیده است.
که تعدادی از آثار نفیس خود را در سبکهای مختلف از هنرمندان برجسته ایرانی و اروپایی از جمله چهار اثر از استاد کمال الملک نقاش معروف دوره قاجار به نامهای :
- اشرفالبلاد (بهشهر امروزی)
- پل رودخانه تجن
- منظره روستای پول کجور
- رودخانه شیلات فرح آباد مازنداران
در معرض دید عموم قرار داده است.
از اثر دیگر میتوان به معراج مربوط به دوران زندیه، ونیز اثر ویلیام جیمز، پرتره پیرمرد مربوط به قرن هفدهم و تفرجگاه اشاره نمود .
موزه آستان قدس رضوی مشهد
گنجینه صدف و حلزون های دریایی
این مجموعه در سال 1378 با وسعت 457 مترمربع با اهدای کلکسیون صدفها و حلزونهای دریایی، اهدایی «محمد سعید فؤاد وهبه» (اهل سوریه) افتتاح گردید.
موزه آستان قدس رضوی مشهد
این گنجینه شامل دو بخش نرمتنان و موجودات دریایی تاکسیدرمی است:
- در بخش نرمتنان تعدادی از گونههای مختلف صدف و حلزون و نمونههای دیگری به نمایش درآمده است.
- در بخش موجودات دریائی تاکسیدرمی نیز نمونههای با ارزشی از موجودات دریایی به خصوص خلیج فارس به نمایش گذاشته شده است.
که شامل موارد زیر است و از نظر علمی و زیستشناسی بسیار مورد توجه است.
ماهی مومیایی شده با عنوان شیطان دریا
- ماهی فوگل
- سفره ماهی
- مارماهی
- انواع کوسه ماهی
- لابستر
- مادرمیگو
- امالروبیان
- بچه تمساح
- لاکپشت
- اسبک دریایی
- ستاره دریایی
- مرجان
- اسفنج و غیره
موزه آستان قدس رضوی مشهد
گنجینه سکه
این مجموعه در سال 1388 به دلیل توسعه گنجینه سکه از سایر گنجینهها تفکیک شد.
این گنجینه با فضای نمایشی 150 متر 1900 سکه از سکههای نفیس ایران و 50 کشور جهان را به معرض دید عموم قرار داده است.
سکههای به نمایش درآمده از دورههای تاریخ به این شرحاند:
- مسکوکات تاریخی ایران شامل مسکوکات پیش از اسلام مربوط به دوران: هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان.
- مسکوکات پس از اسلام مربوط به: اسپهبدان طبرستان، حکام عرب طبرستان، عرب ساسانی، امویان، عباسیان، آل بویه، سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان مغول، تیموریان، صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه، پهلوی و جمهوری اسلامی دارد که حدود 500 تای آن ماشینی و بقیه چکشی هستند.
موزه آستان قدس رضوی مشهد
گنجینه مدال موزه آستان قدس رضوی
در سال 1392 گنجینه تخصصی مدال در طبقه دوم موزه مرکزی به مساحتی در حدود 245 متر تعداد قابل توجهای مدال، بازوبند، کاپ، تندیس و نشان در معرض نمایش بازدید کنندگان قرار گرفت.
از شاخصترین مدالهای اهدایی میتوان به:
- مدالهای اهدائی مرحوم جهان پهلوان تختی
- پهلوان سوخته سرائی
- مدال های جانبازان سرفراز و قهرمان و حماسه سازان میهن اسلامی در ورزشهای پارالمپیکی و جهانی
- جام قهرمانی بیستمین دوره مسابقات قهرمانی تکواندوی جهان در سال 2011 میلادی
- تندیس گروه دوچرخه سواران خلیج فارس تا حریم رضوی شهریور 1385 شمسی
- توپ طلای بهترین بازیکن فوتبال آسیا 1996 میلادی
- 28 مدال اهدایی علیرضا نصرآزادانی در رشته تکواندو
- مدالهای امیرتوکلیان و مجید خدایی در رشته کشتی
- همچنین در مسابقات رشته های علمی جهانی میتوان به 8 مدال مرحوم دکتر امرا… احمدی در رشته پزشکی، علی شریفی زارچی در رشته کامپیوتر، رضا صادقی در رشته ریاضی و دانشگاه آزاد اسلامی قزوین در رشته ربوکاپ اشاره نمود.
موزه آستان قدس رضوی مشهد
موزه فرش
این مجموعه در آبان 1390 ، راه اندازی گردید.
موزه تخصصی فرش دارای 3 طبقه فضای نمایشی و 1 طبقه فضای کارگاهی در زیربنایی به مساحت 6647 متر مربع است.
که یکی از بزرگترین موزههای تخصصی فرش جهان به شمار میرود.
در این موزه در هر طبقه به این ترتیب تقسیم بندی شده است:
- قالیهای بافت مناطق مرکز و شرق کشور و همچنین قالیهای پردهای در طبقه همکف.
- قالیهای بافت مناطق غرب و شمال غرب کشور و همچنین قالیچههای بافت ایلات و عشایر کشور در طبقه اول به نمایش درآمده است.
- قالیهای دوره صفوی و قالیهای بزرگ مشهد در طبقهٔ منهای یک درمعرض نمایش قرار دارد.
از جمله آثار نفیس به نمایش درآمده در این موزه مجموعهای از قالیهای (کرک و ابریشم) و نفیس دوره صفوی هستند که به قالیهای ایران و هند معروف هستند.
همچنین قالیهای پردهای که خاص حرم مطهر بافته شدهاند.
قالیهای استاد عبدالمحمد، عبدالحمید و علیخان عمواوغلی و محتشم از آثار شاخص و مورد توجه کارشناسان فرش، و مجموعه قالیهای تصویری اهدایی برادران صفدرزاده حقیقی از آثار دیدنی این موزه محسوب میشوند.
موزه آستان قدس رضوی مشهد
گنجینه قرآن و نفایس موزه آستان قدس رضوی
یکی از غنیترین گنجینههای قرآنی جهان، گنجینه قرآن و نفایس موزه آستان قدس رضوی مشهد میباشد که در سال 1364 در ساختمانی به مساحت 800 مترمربع گشایش یافت.
در حال حاضر این موزه سه گنجینه دارد و مجموعهای از قرآنهای خطی با قدمت تاریخی از قرن 3 تا قرن 13، همچنین مجموعهای از مرقعات از دوره صفوی تا عصر حاضر، مجموعهای از جلدهای لاکی و روغنی و نقاشیهای گل و مرغ و تذهیب و خوشنویسی هنرمندان معاصر در آن به نمایش در آمده است.
برخی از اهداکنندگان عمده این گنجینه عبارت است از:
- شاه عباس صفوی در سال 979 شمسی
- ابوالبرکات رازی در سال 409 شمسی
- ابوالقاسم منصور بنمحمد بنکثیر در سال 3822 شمسی
- محمد شجاعی همدانی در سال 1318 شمسی
- رکنالدوله محمدتقی میرزا والی خراسان در سال 1263 شمسی و غیره
موزه آستان قدس رضوی مشهد
برخی از نفایس
- قرآن با دستخط منسوب به حضرت امام علی علیهالسلام
- قرآن با دستخط منسوب به حضرت امام حسن مجتبی علیهالسلام
- قرآن با دستخط منسوب به حضرت امام حسین علیهالسلام
- قرآن با دستخط منسوب به حضرت امام سجاد علیهالسلام
- قرآن با دستخط منسوب به حضرت امام رضا علیهالسلام
- قرآن مترجَم با تفسیر و ترجمه به زبان ترکی جغتایی
- قرآن کامل مترجَم پنجتفسیره
- برگی از قرآن به خط بایسنغر
- قرآن وقفی ابنکثیر
- قرآن کامل به خط اختراعی بابری
- قرآن کامل به خط میرعبدالقادر حسینی
- قرآن کامل به خط میرزا احمد نیریزی
- قرآن کامل به خط یاقوت مستعصمی
- قرآن روی چوب
موزه آستان قدس رضوی مشهد
گنجینه آثار اهدایی استاد فرشچیان
موزه آستان قدس رضوی مشهد
در سال 1389 تالار استاد فرشچیان با نمایش تابلوهای اهدایی استاد در طبقه همکف موزه قرآن و نفایس آستان قدس رضوی افتتاح شد.
آثار استاد فرشچیان که همواره مورد استقبال بازدیدکنندگان قرار میگیرد عبارتاند از:
- پنجمین روز آفرینش
- عصر عاشورا
- پناه (یتیمنوازی حضرت علی«علیهالسلام »)
- یا رب
- نیایش
- اولین پیام
- توسل (پرتره خودشان)
- هدیه عشق (حضرت علیاصغر« علیهالسلام »)
- ضامن آهو(2)
- کوثر
- رمی جمره (امتحان سخت)
- پرچمدار حق (حضرت ابوالفضل علیهالسلام)
- خمسه آلطیبه (مربوط به اجدادشان)
- ستایش پروردگار
- معراج
تابلوهای «شام غریبان» و «آسمان چهارم»، شانزدهمین و هفدهمین اثر اهدایی استاد، بهزودی به این مجموعه نفیس افزوده خواهند شد.
موزه آستان قدس رضوی مشهد
گنجینه آثار اهدایی آیت الله خامنه ای
این بخش در بهمن ماه سال 1373 شمسی. در طبقه همکف گنجینه قرآن و نفائس افتتاح شد.
آیت الله خامنهای یکی از واقفان عمده آستان قدس رضوی هستند که از سال 1373 تا سال1391شمسی حدود 2000 شی شامل:
- فرش و دست بافتها
- انواع تابلوهای نقاشی
- معرق
- منبت وآثار حجمی
- انواع ظرف
- سکه و مدال و نشان یادبود و ماکت
- همچنین بیش از 70000 نسخه خطی رابه آستان قدس رضوی اهداء نمودند.
اشیاء این مجموعه توسط افراد مختلف مردم وهنرمندان و رهبران سایرکشورهای جهان به ایشان اهداء شده است.
موزه آستان قدس رضوی مشهد
برخی از آثار مهم این بخش عبارتند از:
- بقایای پرچم مبارزات عشایر خوزستان علیه استعمار انگلیس در سال 1293 شمسی
- تابلو بزرگ معرق عصر عاشورا اثر استاد توانا و همکارانش که با استفاده بیش از 101 هزار قطعه چوبهای درختان گوناگون جنگلی و قطعات فلز و صدف معرق کاری شده
- تابلوهای نقاشی اهدا شده توسط سران کشورهای آسیای میانه
- ماکت کعبه معظمه و مدینه منوره از جنس طلا و نقره
- آثار منبت و معرق کاری چوب و صدف اهدایی رهبران کشور سوریه و تابلو فرشهای تصویری اثر هنرمندان ایرانی
- همچنین مجموعه عصاها از ارزش هنری بسیاری برخوردار است.
موزه آستان قدس رضوی مشهد
بهترین هتل های مشهد نزدیک حرم امام رضا
سخن آخر
چنانچه قصد سفر به مشهد مقدس را داشتید میتوانید برای رزرو هتل مشهد به سایت معتبر مسافر سلام مراجعه کنید.
مسافر سلام قادر به رزرو هتل در تمامی نقاط ایران با بهترین امکانات و کمترین قیمت میباشد.
- شماره تماس مسافر سلام: 09154770106
موزه آستان قدس رضوی مشهد
بازدیدها: 469