غار شاپور فارس

غار شاپور فارس

برخی از غارها علاوه بر مناظر طبیعی جذاب، بلکه دارای ارزش تاریخی نیز هستند و از دو جنبه تاریخی و طبیعی جایگاه ویژه‌ای دارند.
غار شاپور به واسطه وجود مجسمه شاهپور ساسانی، دارای قدمت تاریخی ارزشمندی است.
و می‌توان برجسته‌ترین غار گردشگرپذیر استان فارس به حساب آورد.
غار شاپور در 6 کیلومتری شهر تاریخی بیشابور و 25 کیلومتری شهر کازرون واقع شده است.
مهم‌ترین پایتخت ساسانیان، شهر بیشابور بوده است.
غار شاپور فارس در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معرفی شاپور اول ساسانی

اردشیر بابکان، بنیانگذار سلسله ساسانی بود.
فرزند او، شاپور اول بود که پس از درگذشت پدرش قلمرو ایران را به مرزهای حکومت داریوش اول هخامنشی نزدیک کرد.
شاپور اول ساسانی سرانجام در سال 260 میلادی، به جنگ با روم باستان پرداخت.
او در طی نبرد اُدِسا (شمال انتاکیه در ترکیه امروزی) توانست والرین امپراطور رومی را به اسارت بگیرد و در این جنگ پیروز شود.
در طول چندین قرن جنگ‏‌های ایران و روم، ایران فقط یک بار پیروز شد.
شاپور اول به مناسبت این پیروزی، دستور داد چندین نقش برجسته در استان فارس بتراشند تا این پیروزی را به آیندگان شرح بدهند.

غار شاپور فارس

غار شاپور در ایران باستان

شواهد تاریخی نشان می‌دهد که غار شاپور قبل از دوران ساسانیان جزو مکان‌های مذهبی و آیینی ساکنان آن منطقه بوده است.
و مراسم خاصی در آن انجام می‌شده است.
اردشیر بابکان و شاپور اول روش وحدت مذهبی را میان مردم اجرا می‌کردند.
بنابراین اردشیر برای محو اعتقادات گذشته مردم منطقه نیاسر، آتشکدهای بزرگ مجاور غار نیاسر میسازد.
شاپور اول هم دستور ساختن مجسمه‌اش را درون این غار می‌دهد.

غار شاپور فارس

ویژگی های غار شاپور فارس

مهم‌ترین پایتخت ساسانیان، بیشاپور بود و غار شاپور در این شهر، در ارتفاع حدود 800 متری از سطح زمین واقع شده است.
غار شاپور، درون کوهی با کانی‌های زایش یافته است که 1280 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
در قسمت غرب تنگ چوگان، سه غار قرار گرفته است که یکی از این غارها، غار شاپور می‌باشد.
غار شاپور در وسط دو غار دیگر قرار دارد و دهانه آن بزرگتر از دو غار دیگر است.
غار سمت چپ غار شاپور به غار مادر شاپور و غار سمت راست، غار مرمر نامیده می‌شود.
در سمت چپ غار شاپور، دخمه‌ای قرار دارد که بخشی از آن با دست ساخته شده است.
غار شاپور در کوهی از دشت تنگ چوگان را به شکل نیم دایره پیدایش یافته است.
دیوارهای ورودی تنگه چوگان پوشیده از نقش تراشیده شده بر روی سنگ هستند که هر یک مبین تاریخ دوره ساسانیان می‌باشند.

غار شاپور فارس

در سمت راست تنگه چوگان قلعه‌های وجود دارد که احتمالاً محل نگهبانی از شهر بیشابور بوده است.
کف دره بستر رود شاپور است که آب آن از طریق کانال‌هایی به داخل شهر منتقل می‌شده است.
تندیس سنگ تراش شاپور اول از یک ستون غول‌پیکر که در این غار به وجود آمده است و با وجود گذشت 1700 سال هم‌چنان پابرجا است.
تندیس پیکره شاپور اول ساسانی در فاصله‌ 84/29 متری از دهانه غار قرار گرفته است.

جاذبه های گردشگری شیراز

غار شاپور فارس

این غار دارای ورودی عریض‌تر از دهانه می‌باشد و عرض غار در قسمت‌های عمیق‌تر کم می‌شود.
طول تخمینی غار بیشابور 736 متر در روی نقشه پلان می‌‌باشد.

تنوع رسوبات آهکی
تنوع رطوبت
تنوع درجه حرارت در قسمت‌‌های مختلف غار
تغییرات باد
تغییرات سایه روشن‌ها
و شعاع‌‌های نور در قسمت‌هایی که با فضای بیرون در ارتباطند، همگی به پیدایش این مجموعه زیبا کمک کرده‌اند.

غار شاپور دارای دهانه‌ای حدود 30 متر و ارتفاعی برابر با 15 متر دارد.
و از 4 گذرگاه بزرگ، 5 گذرگاه کوچک، 4 مسیر فرعی و 3 تالار تشکیل شده است.
حدود 10 متر بعد از ورودی غار شاپور فارس ، مجسمه 7 متری شاپور اول ساسانی جلوه قرار گرفته است و به همین دلیل به آن غار شاپور می‌گویند.

بخش های مختلف غار شاپور فارس

بخش اول نسبتاً هموار بوده و با طولی حدود 80 متر به لبه پرتگاهی منتهی می‌شود.
دیوارهای بخش اول، حجاری و صاف می‌باشد و احتمالاً برای کندن نقش‌های برجسته یا نوشته آماده شده بوده است که نیمه تمام مانده‌اند.
در سمت چپ انتهای بخش اول، دو آب انبار به فاصله نیم متر از هم قرار دارد.
که هر یک حدود یک متر عمق دارد.
ابعاد آب انبارها 4*3 متر و 1.5*2 متر است و هر دو پل‌هایی برای دسترسی به آب دارند.
در گذشته، آبی که از سقف غار به کف می‌چکیده در این حوض‌ها جمع می‌شده است و ساکنان از آنها استفاده می‌کرده‌اند.
در سمت چپ آب انبارها، یک آبشار سنگ زیبا و در پشت آن زیباترین چکنده و چکیده‌ها دیده می‌شوند.

پرفسور گیریشمن فرانسوی اعلام کرد غار شاپور فارس دارای چندین تالار است که به وسیله دریاچه‌های کوچک از هم جدا شده است.
در حال حاضر به علت بارندگی کم، چیزی از این دریاچه‌های کوچک باقی نمانده و آنها جای خود را به مکان هایی از گل و لای داده‌اند.

غار شاپور فارس

برای دستیابی به انتهای غار شاپور ابتدا باید از پرتگاه بگذریم و با صعود از سربالایی گودال وارد دالان نسبتاً وسیع دیگری شویم.
در سمت چپ گودال، محلی مسطح دست ساخته قرار گرفته که احتمالاً محل ذبح قربانی و اجرای مراسم مذهبی بوده است.

غار شاپور فارس به علت عمق زیاد، پرتگاهای درون غار، تاریکی، وجود آب و لیز بودن و وجود غارهای متعدد دیگر به طور کامل کشف نشده است.
با استفاده از اطلاعاتی که کوهنوردان و باستان شناسان داده‌اند، نقشه‌ای از پلان درونی غار تهیه شده است.

در قسمت پشتی تندیس، در فاصله تقریبی 80 متری آن، در نتیجه چکیدن قطرات آب از سقف و بدنه و جمع شدن آنها، حوض‌هایی با ابعاد و شکل‌های مختلف ایجاد شده است.
هر دو حوض به وسیله یک آّبراهه به هم متصل شده‌اند.
احتمالا وجود این حوضچه‌ها، استفاده از غار به عنوان سکونتگاه موقت را بیان می‌کند.

غار شاپور فارس

حوض کوچکتر با یک پله و حوض بزرگتر با دو پله به عمق حوض راه دارد.
بعد از عبور از دو حوض، غار تاریک شده و احتیاج به وسایل روشنایی می‌باشد.

پس از طی مسافتی دورتر از دو حوض، به حوض بزرگی می‌رسیم که شبیه به نعل است و قطر آن بیش از 20 متر می‌باشد.
یکی از مهم‌ترین اکتشافات این غار، آثاری از کوزه‌های شکسته سفالی است.
این سفال‌ها مبین مشخصات سفالینه‌های دوره ساسانی‌اند و اثبات کننده اینکه ساخته‌های درون غار را به دوره مذکور مربوط می‌باشد.

ویژگی ظاهری تندیس شاپور اول

مهم‌ترین موضوع قابل توجه در مورد پادشاهان ساسانی گوناگونی ساختار تاج و تفاوت در شکل ظاهری تاج پادشاهان آن دوران است.
هر پادشاه تاج مخصوص به خود را داشته است.

شکل تاج شامل دیهیم، بخش میانی کنگره‌دار و کوریمبوس می‌باشد.
کوریمبوس، در بالای تاج پادشاهان ساسانی وجود داشته است.
که نمادی از مهر، نشان خانوادگی ساسانیان، قدرت و مالکیت آنها بر جهان می‌باشد.

در گذشته یک کوریمبوس فلزی بر روی تاج کنگره‌دار تندیس شاپور اول ساسانی قرار داشته که امروز هیچ اثری از آن باقی نمانده است.
این کوریمبوس حدود 1/55 متر ارتفاع و 1 متر عرض داشته است و وزن آن به بیش از یک تن می‌رسیده است.

تندیس دومین پادشاه ساسانی چنان با ظرافت تراشیده شده است که مشخصات چهره، نوع پوشش و چین و چروک لباس را نشان می‌دهد.
قدمت تندیس شاپور اول ساسانی به 1700 سال می‌رسد.
و تنها تندیس باقی ‌مانده از دوران باستان است.
در ابتدا تصور می‌شد که مجسمه شاپور در جایی دیگر ساخته شده و سپس به این مکان آورده شده است.
ولی بررسی‌های بیشتر مشخص کرد که بر اثر تراشیدن یک ستون سنگی و کاملاً طبیعی موجود در غار پدید آمده است.

غار شاپور فارس

پیکره شاپور در قسمت بالا تنه عضلانی و قسمت پایین بدن باریکتر می‌باشد.
تندیس شاپور ساسانی حدود 7 متر ارتفاع و پهنای دو متر (عرض شانه پیکره) دارد.
که در دهانه غار شاپور در تنگ چوگان قرار دارد.
از دهانه غار، پیکره کاملأ مشخص است.

صورت تندیس شاپور با چشمانی درشت، ابروانی نازک، لبانی بسته با ریش کوتاه که در زیر چانه بلند و آرایش شده است.
و سبیلی نازک ترسیم شده است که دو گوشواره، گردنبد و دستبندی در دست راست خود به همراه دارد.

غار شاپور فارس

بالاتنه تندیس با تن پوشی تنگ و چین‌های ریز مجسم ساخته و خطی به شکل نیم دایره پایین گردن دارد که برای نشان دادن زیرپوش او کشیده شده است.
شلواری گشاد و بلند با چین‌هایی که روی زمین تراشیده شده و کمرش را با کمربندی که قبضه شمشیرش را نگه داشته است.

کفش‌های پادشاه بند دار بوده است و پای چپ پیکره کمی جلوتر از دیگری است.
متاسفانه امروز پای راست پیکره آسیب جدی دیده است.
دست چپ آن، برروی قبضه شمشیر و دست دیگر پایین کمر قرار دارد.
این مدل تراشیدن چین و بلندی شلوار برروی زمین موجب ایستایی بیشتر آن شده است.

موهای او بلند و تاج کنگره داری بر سر دارد.
ریش شاه آرایش شده و از حلقه‌ای عبور کرده است.

احتمالا پیکره تراش، الگویی کوچک مانند مجسمه گلی یا سنگی داشته که توانسته با جزییات چنین مجسمه‌ای را از دل سنگ بیرون بکشد.
ساختن این تندیس در سال 266 میلادی به پایان رسیده است.
تندیس مومی شاپور اول ساسانی در موزه‌ی مشاهیر فارس است.

غار شاپور فارس

تندیس شاپور اول واژگون شد!

در زمان اشغال استان فارس امروزی به دست اعراب، در 25 آگوست سال 633 میلادی یک سردار عرب به نام نصر ابن سیار وارد غار شاپور شد.
غار در آن زمان پر از آثار تاریخی و هنری ایرانیان بود. ن
نصر دستور داد تا مجسمه شاپور از جایگاهش واژگون شود و آثار تاریخی و هنری دیگر نیز آسیب ببینند.
اهالی محلی منطقه به نصر پیشنهاد کردند که در برابر دریافت مقداری زر، اجازه دهد که مجسمه را به حالت اول بازگردانند اما او نپذیرفت.

در طی این حادثه قسمت عمده‌ای از دست و پای تندیس شکسته شد و سر و بالاتنه تقریبا سالم مانده است.
علت آسیب ندیدن تندیس شاپور ساسانی در هنگام واژگونی، دقت پیکره تراش در ساخت قسمت سر بوده است.
پیکر تراش نوارهای پهن کلاه شاپور اول را از پشت به صورت هندسی در آورده و به تن متصل کرده است و موجب افزایش مقاومت سر و صورت نتدیس شده است.

غار شاپور فارس

بازگرداندن تندیس شاپور اول ساسانی به جایگاهش در سال 1336

تندیس شاپور اول، که در طی سالیان طولانی بر زمین افتاده بود، در سال 1336 خوشیدی به همت سپاه پنجم ارتش فارس برپا گردید.
پیکره تندیس را بر روی دو ستون بتنی قرار دادند و قطعات جدا شده را کنارش نهادند.

مرمت به صورت شتاب زده انجام شده و هیچ‌ گونه عملیات استحکام بخشی، حفاظت و مرمت اصولی بر روی این پیکره انجام نشده است.
همچنین در سال 1336، بعد از برپایی مجسمه، چهار سکو دور آن برای قرار دادن قطعات جدا شده مجسمه ساخته شده است.
که در حال حاضر ویران شده‌اند و فقط جای این سکوها مشخص است.
از دیگر فعالیت‌های اجرا شده در سال 1336، ایجاد 230 پله از ارتفاعات صعب العبور دامنه پر شیب تا ورودی غار به منظور برای دستیابی راحت‌تر به غار می‌باشد.
این پله‌ها از طریق کندن سنگ‌های کوه و سیمان کاری آنها ایجاد شده است.

در آن سال، چهار ایوان از دهانه غار به سمت داخل برای مشاهده هرچه بهتر این تندیس مهیا شده است.
اختلاف ارتفاع تراس اول با 10 پله به تراس دوم، دوم به سوم با 8 پله و سوم به چهارم دارای 7 پله است.
پیکره تندیس در تراس چهارم قرار دارد.
وسیع‌ترین تراس،‌ تراس چهارم است و به وسیله 12 پله به عمق غار راه دارد.

غار شاپور فارس

کتیبه های غار شاپور

در دهانه غار شاپور، دو کتیبه سنگی وجود دارد که توسط ارتش ایجاد شده‌اند.
با صیقل دادن دو قاب اول در دیواره سمت چپ و راست به ترتیب کتیبه‌های پهلوی و نقش رجب را حجاری کرده‌اند.
یکی از آنها، ترجمه کتیبه شاپور در نقش رجب و دیگری نحوه برپاسازی مجدد مجسمه پس از 1000 سال در سال 1336 توسط ارتش را شرح می‌دهد.

در متن این کتبیه‌ها اشاره شده است که:
علاوه بر برپایی مجدد تندیس، احداث راه سواره‌رو کوهستانی از ایستگاه تا پای دهانه غار،
تکمیل جاده اتومبیل رو از رودخانه شاپور تا ایستگاه اتومبیل، نرده آهنی، ساخت دویست و سی پله با سنگ تراشیده شده است.
و پله‌های مربوطه در داخل غار نیز توسط افسران و افراد نامبرده در کتیبه که بالغ بر دویست نفر بوده‌اند، ساخته شده است.

غار شاپور فارس

آرامگاه شاپور اول ساسانی در غار

پرفسور رومن گیرشمن باستان شناس فرانسوی احتمال داده که آرامگاه شاپور اول، دومین پادشاه ساسانی در این غار باشد.
مدتی بعد از مطرح شدن تئوری پرفسور رومن گیرشمن، اسکلتی انسانی در قسمت انتهایی یکی از دالان‌های غار شاپور کشف شد.
این اسکلت‌ طی سالیان گذشته بر اثر رسوب‌گذاری‌های متعدد زیر لایه‌ای از رسوب قرار گرفته بود.
و هنوز چند قطعه از استخوان‌های این اسکلت نیز در دیواره غار باقی مانده‌اند.
کشف این اسکلت، تئوری را اثبات نمود.

مسیر رسیدن به غار شاپور فارس

برای بازدید از غار شاپور از شیراز به دشت ارژن می‌روید و سپس دو انتخاب دارید:

•  جاده‌ قدیم کازرون تا بیشاپور (110 کیلومتر)
• جاده‌ جدید کازرون و از آنجا به طرف شمال تا بیشاپور (140 کیلومتر)

جاده‌ جدید کازرون امن‌تر، پهن‌تر، خلوت‌تر و چشم‌اندازهای زیباتری نسبت به جاده‌ قدیم دارد.
بعد از رسیدن به بیشاپور، وارد تنگ چوگان شوید و پس از طی حدود پنج کیلومتر به روستای “کشکولی” می‌رسید.

ادامه مسیر با ماشین امکان پذیر نیست و نیاز به کوهپیمایی دارد.
از روستای کشکولی تا دهانه غار شاپور، نیز دو راه است.
اولی راهی سخت و کوتاه و دیگری راه آسان و طولانی می‌باشند.
راه کوتاه و سخت نیاز به کوهنوردی دارد و برای همه افراد امکان پذیر نیست.
راه آسانتر شیب ملایمی دارد نیاز به یک ساعت کوهپیمایی امکان‌پذیر است.
در پایین دست غار شاپور، روستای شاپور قرار دارد.
در قسمت‌های پرشیب و سنگی بودن کوه شاپور، از درختچه‌‌های پراکنده بادام کوهی و دامنه کم شیب، از جنگل‌های بلوط پراکنده‌ پوشیده شده است.

غار شاپور فارس

نام هفت دروازه شیراز

راهنمای سفر به غار شاپور

•  دامنه‌کوه رو به جنوب است و تمام طول روز آفتاب‌گیر می‌باشد.
  بنابراین بهترین موقع برای بالا رفتن ساعت‌های اولیه صبح است.
•  کلاه، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب به همراه داشته باشید.
•  اگر نیاز به راهنما دارید می‌توانید از محلی‌ها استفاده نمایید.
•  قسمت پشتی تندیس شاپور خیلی تاریک است و نورپردازی نشده است.
  برای بازدید از این قسمت‌ها نیاز به نورافکن می‌باشد.
  همچنین می‌توانید نورافکن از محلی‌های آنجا کرایه کنید.
•  آب خنک به همراه داشته باشید.
  به راحتی می‌توانید آب آشامیدنی در پایین کوه یا داخل غار، تهیه نمایید.

غار شاپور فارس

سخن آخر

آیا تاکنون تجربه سفر به بیشاپور را داشته‌اید؟
آیا مجسمه شاپور اول ساسانی را از نزدیک دیده‌اید؟
لطفا تجربیات سفر خود را با مسافر سلام به اشتراک بگذارید.

امیدوارم اطلاعات مفیدی درباره غار شاپور فارس در اختیارتان قرار داده باشم.
لازم به ذکر است چنانچه قصد سفر به شهرهای ایران را دارید برای رزرو هتل خود به سایت معتبر مسافر سلام مراجعه نمایید.
با رزرو هتل از مسافر سلام از تخفیفات ویژه‌ای برخوردار می‌شوید که به کاهش هزینه اقامتتان کمک می‌کند.

رزرو هتل های شیراز

• شماره تماس مسافر سلام: 09154770106

غار شاپور فارس

بازدیدها: 456