خطرات چهارشنبه سوری

چهارشنبه‌‌ سوری که با نام‌های جشن چهارشنبه پایان سال و شب چهارشنبه سرخ نیز شناخته می‌شود، یکی از جشن‌های ایرانی است که در شب واپسین چهارشنبه سال (از غروب سه‌شنبه) برای پیش درآمد یا پیشواز نوروز برگزار می‌شده و آمیزه‌ای از چند آیین گوناگون است.
سوری به معنی سرخی است و اشاره به سرخی آتشی دارد که در این روز می‌افروخته‌اند.

مسافرسلامی‌های عزیز چهارشنبه‌ سوری در شاهنامه را در لینک ضمیمه شده مطالعه نمایید.

در شاهنامه فردوسی اشاره‌هایی درباره بزم چهارشنبه‌ای در نزدیکی نوروز وجود دارد، که نشان‌دهنده کهن بودن این جشن است.
مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شده‌ است.

آیین های چهارشنبه‌ سوری

خطرات چهارشنبه سوری

 آتش‌افروزی

عنصر بنیادین آیین جشن چهارشنبه‌ سوری، عنصر آتش است.
در مناطق گوناگون ایران در شب چهارشنبه‌ سوری گاه سه کپه آتش (به نشانه سه پند بزرگ ایرانیان باستان: پندارنیک، کردارنیک و گفتارنیک) یا هفت کپه آتش (به نشانه هفت امشاسپندان) فراهم می‌کنند.
از روی آتش می‌پرند و در هنگام پریدن این شعر را می‌خوانند.
زردی من از تو
سرخی تو از من
سرخی آتش مال ما
زردی ما مال شما
گل چهارشنبه‌ سوری
درد و بلا رو ببری

سال نو-کوزه نو

ایرانیان در شب چهارشنبه‌ سوری کوزه‌های سفالی کهنه را بالای بام خانه برده، به زیر افکنده و آن‌ها را می‌شکستند.
سپس کوزه نویی را جایگزین می‌کردند.
این رسم اکنون نیز در برخی از مناطق ایران معمول است.
مردم بر این باورند که در طول سال، بلاها و قضاهای بد در کوزه متراکم می‌گردد که با شکستن کوزه، آن بلاها دور خواهد شد.

آجیل مشکل گشا چهارشنبه سوری

در گذشته پس از پایان آتش‌افروزی، اهل خانه و خویشاوندان گرد هم می‌آمدند.
آخرین دانه‌های نباتی مانند: (تخم هندوانه، تخم کدو، پسته، فندق، بادام، نخود، تخم خربزه، گندم و شاهدانه) را که از ذخیره زمستان باقی مانده بود، روی آتش مقدس بو داده و با نمک تبرک می‌کردند و می‌خوردند.
آنان بر این باور بودند که هر کس از این معجون بخورد، نسبت به افراد دیگر مهربان‌تر می‌گردد و کینه و رشک از وی دور می‌گردد.
امروزه اصطلاح نمک گیر شدن و نان و نمک کسی را خوردن و در حق وی خیانت نورزیدن، از همین باور سرچشمه گرفته شده است.

این مراسم کجا و خطرات چهارشنبه سوری کجا!!!؟؟؟

فال گوشی و گره گشایی

یکی از رسم‌های چهارشنبه سوری این است که در آن دختران جوان نیت می‌کنند.
پشت دیواری می‌ایستند.
به سخن رهگذران گوش فرا می‌دهند. سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را می‌گیرند.

گره گشایی

کسانی که بخت ایشان گره خورده و گره‌ای در کارشان روی داده است، چاره‌ای جز آن ندارند که شب چهارشنبه سوری گوشه دستمالی یا چارقدی یا گوشه دیگر از جامه خود و یا پارچه‌ای را گره زنند.
بر سر راهی بایستند و از اولین کسی که بر ایشان گذشت خواستار شوند که آن گره را بدست خود بگشاید.

قاشق زنی

در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر و روی خود می‌کشند تا شناخته نشوند.
سپس به در خانه دوستان و همسایگان خود می‌روند.
صاحبخانه از صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌خورد به در خانه می‌آید.
به کاسه‌های آنان آجیل چهارشنبه سوری، شیرینی، شکلات، نقل و غیره می‌ریزد.

رقص با آتـــش

خطرات چهارشنبه سوری

امروزه در شهرهای سراسر جهان که جمعیت ایرانیان در آن‌ها زیاد است، آتش‌بازی و انفجار ترقه‌ها و فشفشه‌ها نیز متداول است.
در سال های اخیر، رسانه‌های ایران توجه بیشتری به خطرات احتمالی ناشی از این مواد نشان می‌دهند.
البته مراسمی که امروزه برپا می‌شود به طوری کلی متفاوت با آن روزگار است.
چون از نظر زرتشتیان آتش نماد مقدسی است و پریدن از روی آن به نوعی بی‌احترامی به آن نماد تلقی می‌شود.
جشن سور از گذشته بسیار دور در ایران مرسوم بوده است.
این جشن، ملی و مردمی است و چهارشنبه سوری نام گرفته که طلایه‌دار نوروز است.

جشن آتش در واقع پیش درآمد جشن نوروز است، که نویددهنده رسیدن بهار و تازه شدن طبیعت است.

شال انداختن

پس از خاموشی آتش و کوزه شکستن و فالگوشی و گره گشایی و قاشق زنی جوانان، نوبت به شال اندازی می‌رسد.
جوانان چندین دستمال حریر و ابریشمی را به یکدیگر گره زده، از آن طنابی رنگین به بلندی سه متر می‌سازند.
آنگاه از راه پلکان خانه‌ها یا از روی دیوار، آن را از روزنه دودکش وارد منزل می‌کنند و یک سر آن را خود در بالای بام در دست می‌گیرند.
سپس با چند سرفه بلند، صاحبخانه را متوجه ورودشان می‌سازند.
صاحبخانه که منتظر آویختن چنین شال‌هایی هست، به محض مشاهده طناب رنگین، آنچه قبلاً آماده کرده، در گوشه شال می‌ریزد.
گره‌ای بر آن زده، با یک تکان ملایم، صاحب شال را آگاه می‌سازد که هدیه سوری آماده است.
آنگاه شال‌انداز شال را بالا می‌کشد.

دفع چشم زخم و بخت گشایی

خطرات چهارشنبه سوری

برای بخت‌گشایی در شب چهارشنبه سوری تدابیری معمول است.
از همه شگفت‌تر آن است که به دباغ‌خانه می‌روند و از آب دباغ‌خانه اندکی برمی‌دارند.
آن را با خود به خانه می‌آورند و برای گشوده شدن بخت بر سر می‌ریزند.

قلیا سودن

یکی از وسایل دفع جادو در شب چهارشنبه سوری قلیا سودن است.
اندکی قلیای خشک در هاون برنجین کوچکی می‌ریزند و هفت دختر نابالغ دسته می‌زنند.
با آب می‌سایند و روی آن بول می‌کنند.
آن آب را در چهارگوشه صحن خانه‌ای که آن را جادو کرده‌اند می‌ریزند و یقین دارند که به همین تدبیر جادو باطل می‌شود.

متاسفانه نسل جدید ایران، از آیین‌های باستانی جشن چهارشنبه سوری شناخت چندانی ندارند.

کندر و خوشبو

یکی دیگر از آداب چهارشنبه سوری آن است که زنان بر در دکان عطاری می‌روند.
از او کندر می‌خواهند و تا عطار برود بیاورد فرار می‌کنند.
این دکان باید رو به قبله باشد.
سپس به دکان دیگری که رو به قبله باشد می‌روند و خوشبو می‌خواهند.
خوشبو همان اسپند است و چون عطار پی آن برود باز می‌گریزند و سپس به دکان سومی که رو به قبله باشد می‌روند.
مقداری کندر و اسپند می‌خرند و در خانه برای دفع چشم زخم و حل مشکل خود دود می‌کنند.

آش بیمار

در خانه‌ای که بیمار دارند در شب چهارشنبه سوری برای شفا او آشی می‌پزند به نام آش بیمار یا آش امام زین العابدین (علیه‌السلام).
با یک ظرف مسی و قاشق به در خانه همسایه رفته و با قاشق به روی قابلمه می‌زنند.
همسایه وجداناً موظف است، چیزی که به توان در آش ریخت را، که در خانه موجود دارد به او بدهد.

آداب و رسوم چهارشنبه سوری در شهرهای مختلف ایران در قرون گذشته

خطرات چهارشنبه سوری

در اینجا به اختصار آداب و رسوم چند شهر را شرح می دهیم.

تهران:
کامل‌ترین مجموع آداب چهارشنبه سوری بوده است و مردم تهران تمام رسوم متداول را حفظ کرده‌اند.

شیراز:
آتش افروختن در معابر و خانه‌ها، فالگوش، اسپند سوختن، نمک گرد سر گرداندن.
در موقع اسفند دود کردن و نمک گردانیدن اوراد مخصوصی است که زنان میخوانند.
قلمرو چهارشنبه سوری در شیراز صحن بقعه شاه چراغ است.
در آنجا نیز توپ کهنه‌ای است که مانند توپ مروارید تهران، زنان از آن حاجت میخواهند.

کرمانشاه:
مراسم چهارشنبه سوری در کرمانشاه چندان پرشور نیست و تنها چیزی که مرسوم است همان پریدن از روی آتش است.

اصفهان:
در اصفهان آتش افروختن در معابر، کوزه شکستن، فالگوش، گره گشایی و غیره کاملاً متداول است.
همچنین تمام آن آدابی که در تهران معمول است در اصفهان نیز رواج دارد.
شکوه شب چهارشنبه سوری در اصفهان از تمام شهرهای ایران بیشتر است.

مشهد:
در شهر مقدس مشهد گره گشایی، آتش افروختن، کوزه شکستن و آتش بازی متداول است.
علاوه بر آن تفنگ خالی کردن نیز معمول است و در هر خانه‌ای یکی دو تیر تفنگ می‌اندازند.
در سایر شهرهای خراسان نیز چنین است.

ایرانیان بیرون از ایران به ویژه در اروپا و آمریکا و کانادا، چند دهه است، که جشن‌های نوروزی را از جمله چهارشنبه سوری به صورت گروهی برگزار می‌کنند.

آداب و رسوم چهارشنبه سوری در مشهد

چهارشنبه سوری دیروز، چهارشنبه سوزی امروز

خطرات چهارشنبه سوری

پریدن از روی آتش، یک آیین پرنشاط خانوادگی و فامیلی بوده است که در واقع با هر بار انجام آن، از خدای یگانه، استمداد سلامتی می‌شود.
ولی آن ستیزه‌ها و برگزیدن راه آسان، نسخه‌ای نبود که به فراموشی این آیین ایرانی مبدل شود.
بلکه این آیین قابل ویرایش ایرانی را ناخواسته به دست اغیار سپردیم تا آنان ویرایش دلخواه خود را بر آن اعمال کنند.

اینک شاهد این هستیم که این سنت کهن، به رفتارهای خشونت بار و تنفرانگیز و بیگانه مبدل شده است.
بیننده آگاه به فرهنگ چهارشنبه سوری، اذعان خواهد داشت که منفجر کردن بمب‌های صوتی و آزار و اذیت‌های بیمارگونه، بیشتر به بد مستی اراذل و اوباش شباهت دارد تا به آیین مهرورزی و خردمندانه چهارشنبه سوری.
در این روزگار مردمی را می‌بینیم که خشن‌ترین لباس‌های خود را می‌پوشند و با ظاهری شبیه به رمبو، بمب‌های صوتی می زنند.

چهارشنبه سوری را بی‌خطر پاس بداریم.

آسیب شناسی چهارشنبه سوری

رفتار خشونت‌آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه، نظیر آنچه که امروزه تحت نام چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم، در هیچ کدام از این آیین‌ها دیده نمی‌شود.
بهتر است بگوییم، کسانی که با منفجر کردن ترقه و پراکندن آتش سلامتی مردم را هدف می‌گیرند، با تن دادن به رفتاری آمیخته به هرج و مرج روحی، آیین چهارشنبه سوری را تحریف کرده‌اند.
پس امیدوارم دوستان عزیز با خواندن این مطالب، زیبایی این رسم کهن ایرانی را با انجام کارهای خطرناک و استفاده از وسایل خطرناک آتش بازی خراب نکنند و از خطرات چهارشنبه سوری بکاهند.

مواردی از خطرات چهارشنبه سوری

سوختگی

شاید متداول‌ترین نوع خطرات چهارشنبه سوری که در یک مراسم آتش‌بازی به ذهن هر کسی می‌رسد سوختگی است.
سوختگی در اثر بوته‌های خشک خیلی شدید نیست.
اما سوختگی چهارشنبه سوری این روزها که انواع مواد محترقه استفاده می‌شود به این آسانی‌ها خوب‌شدنی نیست.
طبق آمار حادثه دیدگان در چهارشنبه سوری سال گذشته، بیش از همه دچار سوختگی درجه یک و سطحی شدند و پس از آن سوختگی درجه دو، پارگی، زخم و خراشیدگی و سوختگی درجه سه که شدیدترین نوع سوختگی است، قرار دارد.
سوختگی‌های ناشی از بازی با مواد محترقه خطرناک در چهارشنبه سوری دارای دو نوع عوارض هستند.

برخی از آن‌ها به عنوان عوارض زودرس مطرح هستند و برخی در دراز مدت بر افراد عوارض ایجاد می‌کند.
قطع عضو بدن از عوارض زودرس سوختگی‌ها است.
عفونت ثانویه در محل زخم ناشی از سوختگی یک عارضه زودرس دیگر است.
مشکلات روحی و عصبی از عوارضی است که فرد دچار سوختگی در طولانی مدت به آن مبتلا می‌شود. 🙁

نکته مهم خطرات چهارشنبه سوری

در صورتی که لباس شما آتش گرفت از دویدن خودداری کنید و بلافاصله بر روی زمین بغلتید.
پتو وسیله مناسبی برای خاموش کردن فردی است که لباسش آتش گرفته است. استفاده از آب هم در این مواقع کمک کننده است.
ولی هرگز با استفاده از کپسول‌های آتش نشانی اقدام به خاموش کردن افراد نکنید.
بد نیست بدانید سوختگی‌ها به ویژه سوختگی‌هایی که از شدت بیشتری برخوردار است، موجب دفع الکترولیت‌های بدن نظیر سدیم، پتاسیم می‌شود که دفع این الکترولیت‌ها نیز، منجر اختلال فعالیت کلیه‌ها خواهد شد.

دفع الکترولیت‌های بدن موجب می‌شود که میزان اوره در بدن افزایش یابد.
این امر موجب از بین رفتن کلیه‌ها و به تدریج موجب دیالیزی شدن فرد نیز می‌شود.
برای جلوگیری از این مسئله در مراکز درمانی بیمار را تحت معالجه با سرم‌هایی قرار می‌دهند که به میزان مورد نیاز سدیم پتاسیم و سایر املاح را داراست.
با این وجود در برخی موارد درمان‌ها موثر واقع نمی‌شود و فرد کلیه خود را از دست می‌دهد. 🙁

خانوداه‌های عزیز، مراقب خطرات چهارشنبه سوری باشید. جبران ناپذیرند این خطرات!!!

آسیب‌های چشم

یکی دیگر از خطرات چهارشنبه سوری آسیب‌های چشمی می‌باشد.
کوری چشم در صورت اصابت مستقیم ترکش‌های ناشی از انفجار مواد محترقه، یکی از مواردی است که زیاد در چهارشنبه سوری دیده می‌شود.
میزان کوری‌های ایجاد شده به حدی است که عنوان نابینایی در چهارشنبه سوری را به خود اختصاص داده است.
بر اساس آمار، ۲۶ درصد آسیب‌ها به دلیل نارنجک، ۵۱ درصد به دلیل سیگارت و ۶ درصد نیز به علت فشفشه اتفاق می‌افتد.
هم چنین ۵۸ درصد آسیب‌دیدگان مردانی با میانگین سنی ۷۱ سال بوده‌اند.
مراجعه سریع به چشم پزشک در صورت برخورد هر شی با چشم می‌تواند شدت ضایعه را کاهش دهد.
در موارد خفیف با انجام مراقبت‌های طبی یا انجام اعمال جراحی می‌توان بینایی فرد را به او بازگرداند. ولی متاسفانه در موارد شدید چاره‌ای جز تخلیه چشم باقی نمی‌ماند. 🙁

نکته مهم خطرات چهارشنبه سوری

بعد از هر گونه آسیب به چشم تنها کاری که باید بکنید آن است که چشم را با یک کاور، بدون آن که با خود چشم آسیب دیده تماس داشته باشد بپوشانید و بیمار را سریعاً به یک مرکز چشم پزشکی بفرستید.

ضایعات پوستی و ریوی

یکی دیگر از خطرات چهارشنبه سوری کار کردن با مواد شیمیایی تشکیل‌دهنده مواد محترقه است.
باید توجه داشته باشید که هیچ ماده شیمیایی غیر خطرناکی وجود ندارد.
نیترات پتاسیم، کلرات باریم، آرسنیک، نیترات سالیسیوم و پرکلرات پتاسیم به کار رفته در مواد محترقه و منفجره، به علت ترکیب با اکسیژن و کربن همگی به نوعی خطرناک هستند و ممکن است حتی هنگام کار و تهیه، عوارضی را برای کارگران به همراه داشته باشد.
به عنوان مثال مواد شیمیایی با پایه کلروکلرات به لحاظ درجه آتش‌گیری بسیار پایین ناراحتی‌های پوستی ریوی ایجاد می‌کند.
حتی در مقیاس بالاتر آثار خونی را بجا می‌گذارند. 🙁

دردهای شکمی، سرگیجه، حالت استفراغ و اسهال و در برخی موارد ناراحتی‌های تنفسی پیشرفته از آثار این مواد شیمیایی برای تولیدکنندگان است.
تماس با ترکیبات نیتراته سبب خوردگی پوست می‌شود.
حساسیت‌های پیشرفته بر روی غشا پوستی و حتی در صورت جذب از راه پوست سوختگی‌های پیشرفته پوست از عوارض ترکیبات نیتراته است.
ترکیبات ذوب شده نیترات پتاسیم و سدیم می‌تواند سوختگی‌های شدیدی را به وجود آورد.
در صورتی که مواد شیمیایی با پوست شما برخورد کرد بلافاصله آن را با آب فراوان شستشو دهید و به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.

صداهای مرگبار

خطرات چهارشنبه سوری فقط به آتش سوزی و آسیب‌های ظاهری ختم نمی‌شود.
بسیاری از جوانان از ایجاد صداهای مهیب در این شب لذت می‌برند و به نوعی برای ایجاد صدای بلندتر با یکدیگر رقابت می‌کنند.
این جوانان اصلاً فکر نمی‌کنند که صداهای مهیب و ناهنجار سبب بروز ناراحتی‌های روحی روانی، سکته‌های قلبی در افراد مسن و حتی سقط جنین در زنان باردار می‌شود. 🙁

کمی مهربان‌تر باشیم. شادی نوروز سهم همه است.

نکته مهم خطرات چهارشنبه سوری

اگر پس از شنیدن صدای بلند ناهنجار دچار تپش قلب یا وزوزگوش یا کاهش شنوایی و علایمی شبیه این شدید، تنها کاری که باید بکنید این است که در یک فضای آرام استراحت کنید.
در صورتی که علایم بیش از ۴۲ ساعت ادامه یافت به پزشک مراجعه کنید.

چند توصیه مهم برای مقابله با خطرات چهارشنبه سوری

با رعایت چند نکته ساده می توانید از خطرات چهارشنبه سوری در امان بمانید.
چهارشنبه سوری خاطره‌انگیز و سلامتی را برایتان آرزو می‌کنم.

• هرگز مواد سوختنی و ترقه در مقادیر کم یا انبوه در منزل نگهداری نشود.
• از آتش زدن لاستیک، هیزم و کارتن خالی در واحدهای مسکونی یا در معابر، کوچه و خیابان خودداری کنید.
  چرا که ضمن ایجاد آلودگی‌های شدید در هوا سایر خطرات را در پی دارد.
• آتش بازی در نزدیکی وسایل نقلیه که حامل بنزین و مواد سوختی هستند، در صورت کمترین نشت و حتی در شرایط عادی، این وسایل را به بمبی تبدیل می‌کند که چاشنی انفجار آن کشیده شده است.
• در صورت روشن کردن آتش، توصیه می‌شود آتش در حجم کم باشد و از ریختن مواد سریع الاشتغال نظیر نفت، بنزین و سایر مواد اشتغال زا بر روی آتش به شدت خودداری شود.
• وجود یک کپسول خاموش کننده آتش نشانی پودری در نزدیک محوطه آتش ضروری است.
• از پرتاب فشفشه و موشک بر روی شاخه درختان، پشت بام و بالکن منازل خودداری شود.
• قبل از ترک محل روشن کردن آتش، حتماً از خاموش بودن آن مطمئن شده و توسط آب، باقی مانده آن را کاملاً سرد کرده و جمع آوری کنید.

بازی با جان دیگران اصلاً زیبا نیست. خطرات چهارشنبه سوری را جدی بگیرید.

• در صورت بروز هرگونه حریق یا حادثه، ضمن حفظ خونسردی در اسرع وقت با شماره تلفن 125 ستاد فرماندهی سازمان آتش نشانی تماس گرفته و مراتب را با ذکر نوع حادثه و نشانی دقیق اطلاع دهید.
• بسیاری از کودکان به دور از چشم والدین مواد را خریداری و در جیب، کیف و یا کمد نگهداری می‌کنند که به علت درجه آتش گیری پایین به زودی مشتعل و خسارات فراوان جانی و مالی را به بار می‌آورند.
• از انداختن ظروف تحت فشار مثل کپسول ها، اسپری‌های حشره کش و غیره به داخل آتش خودداری کنید.
  زیرا به علت دارا بودن خاصیت انفجاری ذرات آن پرتاب و به داخل چشم وارد می‌شود.
• هنگام استفاده از فشفشه دستان‌تان را باز نگه داشته و از جلوی صورت دور نگه دارید تا دچار سوختگی نشوند.
• صاحبان فروشگاه‌های مواد شیمیایی و رنگ فروشی‌ها از فروش هر گونه مواد آتش‌زا و مواد شیمیایی به کودکان و نوجوانان جداً خودداری نمایند.
• ترقه‌های دست‌ساز که صدای مهیبی ایجاد می‌کنند، جراحات سنگین چشمی، سوختگی بدن، ناشنوایی و حتی قطع عضو را به همراه دارند و جوان‌ها نباید از این مواد پر خطر استفاده کنند. 🙁

سخن آخر مسافرسلام 🙁

مقاله خطرات چهارشنبه سوری شاید دردناک‌ترین مقاله مسافر سلام به لحاظ محتوا باشد.

به همین لحاظ جهت آرامش خاطر بازدیدکنندگان گرامی این وبلاگ، از به کار بردن عکس‌های واقعی و دلخراش صرف نظر نمودیم و با استفاده از کاریکاتورها سعی کردیم محتوا و پیام را انتقال داده باشیم.

مسافرسلامی‌های عزیز، بیایید با احترام به آیین گذشتگان و برپا کردن مراسم چهارشنبه سوری کاملاً بی خطر، سال 1398 را همگی کنار هم با سلامتی کامل، شاد و مفرح آغاز کنیم.

بازدیدها: 2321