قم، دومین شهر مذهبی ایران، ترکیبی از جاذبه‌های مذهبی، تاریخی و طبیعی است که به مقصدی جذاب برای گردشگران تبدیل شده است. این شهر با قدمتی چندهزارساله، نه‌تنها به‌عنوان مرکز علم و دین شناخته می‌شود، بلکه جاذبه‌های زیادی دارد که هر کدام داستانی از تاریخ و فرهنگ ایران را روایت می‌کنند. در ادامه مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی و تاریخی قم را معرفی می‌کنیم.
حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س)
بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س)، در مرکز شهر قم قرار دارد و یکی از اصلی‌ترین جاهای دیدنی قم و از دلایل حضور مسافران و زائران از سراسر کشور و جهان است. این مرقد مطهر متعلق به قرن سوم هجری قمری است که طی چندین دوره زمانی مختلف، ساخت‌وسازهایی در آن صورت گرفت تا به شکل امروزی تبدیل شود. پادشاهان بسیاری از تاریخ ایران (شاه‌عباس دوم، شاه صفی و…) و بزرگان و علمای سرشناس متعددی در این حرم دفن شده‌اند.
مسجد مقدس جمکران
مسجد مقدس جمکران، در رتبه دوم مکان‌های دیدنی قم پس از حرم حضرت فاطمه معصومه (س) است که در قرن چهارم هجری در ۶ کیلومتری شهر قم احداث شده و سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر است. این مسجد به‌خاطر نزدیکی به جمکران، به مسجد جمکران شهرت دارد و به دلیل انتساب به حجت بن الحسن (عج)، مسجد صاحب‌الزمان نیز نامیده می‌شود. این مسجد سابقه‌ای بیش از هزار سال دارد و در چند دهه اخیر به یکی از زیارتگاه‌های مهم ایران تبدیل شده است.
مدرسه فیضیه
مدرسه فیضیه، یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین مراکز علمی شیعه در ایران است که در قرن دوازدهم هجری قمری تأسیس شده است. این مدرسه در طول تاریخ، شاهد رویدادهای مهمی بوده و نقش بسزایی در تربیت علمای بزرگ داشته است.
باغ گنبد سبز
مجموعه آرامگاه‌های گنبد سبز قم، از سه مقبره متعلق به قرن هشتم هجری قمری تشکیل شده است که معماری منحصربهفرد آنها از جمله ویژگی‌های این بناهای کهن محسوب می‌شود. تزیینات گچ‌بری زیبا و تحسین‌برانگیزی در این مقابر مشاهده می‌شود که می‌توان آنها را از شاهکارهای معماری اسلامی دانست.
جاذبه‌های تاریخی قم
قم تعداد قابل‌توجهی جاذبه تاریخی دارد؛ از آرامگاه‌های تاریخی تا مدارس قدیمی و کاروان‌سراها و بازارهای سنتی. این آثار فرصتی منحصربهفرد برای آشنایی با معماری و زندگی گذشته مردم قم فراهم می‌کنند. دسترسی آسان به قم باعث شده تا بسیاری از گردشگران و زائران از شهرهای مختلف ایران به این شهر سفر کنند. برای مثال با رزرو بلیط قطار مشهد قم به‌راحتی می‌توان به این شهر رسید.
بازار قدیم قم (تیمچه بزرگ)
تیمچه بزرگ قم که در بین مردم به بازار قدیم نیز شهرت دارد شامل راسته، چهارسوق، سرا و تیمچه بزرگ است و در دوره‌های مختلفی ساخته و به‌مرور بر وسعت آن اضافه شده است. بازار قدیم قم یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر است که امکان خرید سوغاتی را با بازدید از یک اثر تاریخی ترکیب می‌کند. مغازه‌های این بازار همچنان به صنایع و حرفه‌های سنتی اختصاص دارند؛ از رنگرزی و آهنگری گرفته تا نجاری و حتی مغازه‌های زغال‌فروشی.
مسجد جامع قم
قدمت دقیق این بنای تاریخی مسجد جامع قم مشخص نیست، اما برخی از مورخان سال احداث آن را ۲۶۵ قمری و برخی دیگر، قرن هشتم هجری می‌دانند. مسجد جامع قم در بافت مذهبی و در حوالی حرم حضرت معصومه (س) واقع شده است. بسیاری از زائران و گردشگرانی که به شهر قم سفر می‌کنند، بازدید از مسجد جامع قم را نیز در برنامه خود قرار می‌دهند.
کاروان‌سرای دیرگچین
کاروان‌سرای دیرگچین با پیشینه‌ای حدود ۱,۷۵۰ ساله، به دوران حکومت اردشیر ساسانی بازمی‌گردد. این کاروان‌سرا در مرکز پارک ملی کویر و در مسیر قدیم جاده قم به ورامین (ساوه به ورامین و گرمسار) واقع شده و حدود ۸۰ کیلومتر از مرکز استان قم فاصله دارد. باستان‌شناسان قدمت آن را بر اساس آجرهای به‌کاررفته در طاق‌ها، گنبدها و برج‌های نگهبانی نیم بیضی تخمین زده‌اند و آن را از نمونه‌های برجسته معماری دوره ساسانی می‌دانند.
کاروان‌سرای پاسنگان
کاروان‌سرای پاسنگان از جمله کاروان‌سراهای تاریخی ایران است که قدمت آن به دوره صفوی و عصر حکومت شاه‌عباس بازمی‌گردد. این بنا در سال ۱۳۲۱ خورشیدی در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است.
درگذشته، پاسنگان محل استراحت کاروانیان و مسافران بود و مدتی به‌عنوان پاسگاه ژاندارمری نیز مورداستفاده قرار گرفت. امروزه پس از مرمت و بازسازی، این کاروان‌سرا به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل شده و علاوه بر ارزش تاریخی، کاربردی نوین برای گردشگران دارد.
کاروان‌سرای منظریه
کاروان‌سرای منظریه با قدمتی که به دوره قاجار بازمی‌گردد، در زمان خود اهمیت ویژه‌ای داشته است. این بنا در کنار کویر و نزدیک دریاچه نمک قرار دارد و در ابتدای جاده ساوه و نزدیک یک پل ساخته شده است. کاروان‌سرای منظریه از جمله کاروان‌سراهای چهارایوانی ایران به شمار می‌رود و نمونه‌ای ارزشمند از معماری سنتی این دوره است
کاروان‌سرای پل دلاک
کاروان‌سرای پل دلاک، با بنایی آجری در جاده تهران – قم و در نزدیکی روستای ملک‌آباد واقع شده است. این کاروان‌سرا که قدمت آن به دوره صفوی بازمی‌گردد، در مجاورت پل دلاک قرار دارد و با تزیینات آجری و دو قوس شاخ‌بزی در ورودی، جلوه‌ای منحصربهفرد دارد. دو ستون پهن در دو سوی ورودی قرار گرفته‌اند و حیاط هشت‌ضلعی آن با ایوان‌هایی احاطه شده که قوس‌های نیزه‌دار زیبایی خاصی به بنا بخشیده‌اند.
آرامگاه فتحعلی‌شاه
آرامگاه فتحعلی‌شاه قاجار در مجاورت حرم حضرت معصومه (س) قرار دارد و امروزه به دفتر خدمات زائران اختصاص‌یافته است. گفته می‌شود این مقبره در زمان حیات شاه و به دستور شخص او ساخته شد و شمال صحن عتیق حرم را به آن اختصاص دادند. پس از انقلاب، سنگ قبر فتحعلی‌شاه از داخل حرم خارج و در موزه آستان مقدس نگهداری شد. همچنین یک کتیبه سنگی در کنار مقبره وجود دارد که محل تقریبی آرامگاه دومین پادشاه سلسله قاجار را مشخص می‌کند.
محوطه باستانی قلی درویش
محوطه باستانی قلی درویش یا تپه قلی درویشی متعلق به دوران پیش از اسلام است و آثار ارزشمندی از آن دوران در این مکان کشف شده است. باستان‌شناسان معتقدند این محوطه را می‌توان از مبانی شهرنشینی و قطب عصر آهن ایران نامید. قدمت این تپه به هزاره دوم پیش از میلاد می‌رسد و مساحت آن در برآوردهای اولیه در سال ۱۹۷۹ میلادی، حدود ۱۰۰ هکتار بوده که امروزه از آن حدود ۱۰ هکتار باقی‌مانده است. از این منطقه آثاری همچون نیایشگاه و سکوی خشتی کشف کرده‌اند.
روستای ونان
روستای ونان، یکی از زیباترین روستاهای ایران و مشهور به «عروس خلج ستان»، با مناظر طبیعی خیره‌کننده و درختان سرسبز و سربه‌فلک‌کشیده خود شناخته می‌شود. نام این روستا برگرفته از درختان ون است که درگذشته در گستره روستا می‌روییدند. جمعیت ونان حدود ۶۰۰ نفر است و بسیاری از ساکنان به‌صورت فصلی در آن سکونت دارند. محصولات این روستا شامل غلات، باغات و انواع میوه‌های سردسیری است و آب‌وهوای کوهستانی منطقه، زمینه رشد درختان گردو را فراهم کرده است؛ به‌طوری که پرورش گردو به‌عنوان منبع اصلی درآمد اهالی شناخته می‌شود.
جاذبه‌های طبیعی و تفریحی قم
قم جاذبه‌های طبیعی و چشم‌اندازهای بکری دارد که گردشگران علاقمند به طبیعت را جذب می‌کند. جاهای دیدنی مثل دریاچه نمک، کوه‌ها و تالاب‌های اطراف آن که کمتر گردشگری آنها را می‌شناسد.
کوه خضر نبی (ع)
کوه خضر نبی یکی از جاذبه‌های قم است که در ۶ کیلومتری مرکز شهرستان قم به سمت جنوب و در نزدیکی شهرک ایثار قرار دارد. یکی دیگر از مراکز تاریخی و مهمی که در نزدیکی این مکان زیبا و روحانی واقع شده است، مسجد مقدس جمکران محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر، مسیری مستقیم بین این دو جاذبه مذهبی ایجاد شده است.
دریاچه حوض‌سلطان
دریاچه حوض‌سلطان یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های نمکی ایران است که در شمال قم واقع شده است. این دریاچه با چشم‌اندازهای زیبا و خاص خود، مقصدی مناسب برای علاقه‌مندان به عکاسی و طبیعت‌گردی است.
دشت مسیله
دشت مسیله یکی از مراکز کویری قم است که 10 هزار هکتار وسعت دارد. در این دشت دو رودخانه مرکزی به نام‌های رودخانه قمرود (انار بار) و رودخانه قره چای وجود دارد. این دشت ۵۰ سال پیش یکی از بهترین مراتع کشت بود.
تالاب بهشت معصومه
تالاب بهشت معصومه یکی از جاذبه‌های طبیعی و تماشایی اطراف قم محسوب می‌شود که نزدیک میدان نفتی البرز – از نخستین میدان‌های نفتی – قرار گرفته است. بهشت معصومه تنها تالاب دائمی قم به شمار می‌رود و در تمام فصول سال آب دارد.
سد کبار
سد کبار، قدیمی‌ترین سد قوسی جهان است که در نزدیکی‌های قم قرار دارد. این سد با قدمتی چندصدساله، نمونه‌ای برجسته از مهندسی آبی ایران در دوران گذشته است.
روستای وشنوه
روستای وشنوه در ۲۵ کیلومتری روستای دستجرد قرار دارد. این روستا با طبیعت بکر و آب‌وهوای مطبوع خود، مقصدی مناسب برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی است و در بهار و تابستان آب‌وهوایی معتدل و مطبوع دارد. روستای وشنوه ییلاقی است و بخشی از آن در شیبی تند واقع شده است که دارای معماری پلکانی است.
گنبد نمکی قم
در فاصله ۲۰ کیلومتری غرب شهر و در محور قم – جعفریه قرار دارد و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و چشم‌نوازترین گنبدهای نمکی ایران شناخته می‌شود. بلورهای نمک این گنبد به‌صورت تیغه‌های مشخص و کنگره‌مان‌اند خودنمایی می‌کنند و بخش شمالی آن تا طول سه کیلومتر امتداد دارد. بر روی سطح نمک، لایه‌هایی از مارن قرمز، ژیپس و رس قرمز قرار گرفته است که جلوه‌ای منحصربهفرد به این سازه طبیعی می‌بخشد. این گنبد تنها گنبد نمکی متقارن ایران است و ترکیب زیبایی رنگ‌ها و قندیل‌های نمکی، آن را به یکی از جاذبه‌های طبیعی قم تبدیل کرده است.
راه‌های دسترسی به قم
برای سفر به قم چندین گزینه پیشروی شماست. اگر از تهران راهی این شهر هستید، با استفاده از خودرو از تهران تا قم حدود یک ساعت و ۲۰ دقیقه فاصله زمانی است.
همچنین با خرید بلیط اتوبوس قم، می‌توانید فاصله شهرتان تا قم را با اتوبوس نیز طی کنید. سرویس‌هایی که به‌طرف قم می‌آیند، اصولاً از شهرهای بزرگ هستند. گزینه بعدی، قطار است. با خرید بلیط قطار تهران قم مطمئن و بی‌دردسر به مقصد می‌رسید. برای مسیر بازگشت هم با یک بلیط قطار قم تهران می‌توانید به‌راحتی به شهر خود برگردید.
سخن پایانی
شهر تاریخی قم در دل خود ده‌ها جاذبه تاریخی و طبیعی و تفریحی جای‌داده است. بازدید از حرم حضرت معصومه، مسجد جمکران، مدرسه فیضیه و سه آرامگاه گنبد سبز تجربه‌ای معنوی و تاریخی فراهم می‌کند و گردش در کوه خضر، دریاچه حوض‌سلطان، دشت‌ها و روستاهای اطراف فرصت مناسبی برای طبیعت‌گردی است. این ترکیب منحصربهفرد، قم را به مقصدی کامل برای گردشگران با سلیقه‌های مختلف تبدیل کرده است.
بازدیدها: 0
